Działania w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu

Czy ponoszone przez spółkę wydatki w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu mogą zostać zaliczone w całości do kosztów uzyskania przychodów? Czy może jakaś ich część powinna być z tych kosztów wyłączona, jako reprezentacja?

W pytaniu nie sprecyzowano, jakie konkretnie wydatki budzą wątpliwości, co do ich kwalifikacji podatkowej. Jeżeli działania spółki wpisują się w definicję społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), to wydatki związane z tymi działaniami - co do zasady - mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Ostateczne rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga jednak indywidualnej oceny, dokonywanej na tle okoliczności występujących w konkretnym stanie faktycznym. Kontekst społeczny działań podejmowanych w obszarze CSR pozwala na odróżnienie wydatków na cele CSR od kosztów reprezentacji, których nie można uwzględnić w rachunku podatkowym.

Ogólne zasady kwalifikacji wydatków do kosztów podatkowych

Jak wynika z ogólnej definicji zawartej w art. 15 ust. 1 updop i art. 22 ust. 1 updof, kosztami uzyskania przychodów są racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną przez podatnika działalnością, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wyjątek stanowią wydatki wymienione w negatywnym katalogu zamieszczonym w art. 16 ust. 1 updop i art. 23 updof, które nie mogą zostać uwzględnione w kosztach podatkowych. Dotyczy to m.in. kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych (art. 16 ust. 1 pkt 28 updop i art. 23 ust. 1 pkt 23 updof).

Przy kwalifikacji określonych wydatków do kosztów podatkowych bądź jako wyłączonych z tych kosztów, decyduje nie taka, czy inna ich nazwa, ale rzeczywisty cel i charakter ponoszonych wydatków. Przykładowo, jeśli wyłącznym bądź dominującym celem ponoszonych wydatków jest wykreowanie pozytywnego wizerunku (uwypuklenie zasobności, profesjonalizmu) podatnika w relacjach z obecnymi lub potencjalnymi kontrahentami, tak aby zachęcić ich do kontynuowania, rozszerzenia albo podjęcia współpracy gospodarczej - to tego rodzaju wydatki zalicza się do kosztów reprezentacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 28 updop i art. 23 ust. 1 pkt 23 updof. Potwierdza to ugruntowana linia orzecznictwa (m.in. wydany w składzie siedmiu sędziów wyrok NSA z 17 czerwca 2013 r., sygn. akt II FSK 702/11).

W razie ewentualnego sporu z organami podatkowymi, to na podatniku spoczywa obowiązek wykazania, że konkretny wydatek spełnia przesłanki wymienione w definicji kosztów podatkowych.

Wydatki na CSR

Społeczna odpowiedzialność biznesu jest pojęciem bardzo szerokim, pod którym kryje się szereg różnych inicjatyw, czy procedur. Wytyczne dotyczące CSR zawiera norma ISO 26000. CSR najczęściej jest określana jako strategia zarządzania, zgodnie z którą przedsiębiorstwa w swoich działaniach dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne, aspekty środowiskowe, czy relacje z różnymi grupami interesariuszy, w szczególności z pracownikami. Bycie społecznie odpowiedzialnym oznacza inwestowanie w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska, relacje z otoczeniem firmy i informowanie o tych działaniach, co przyczynia się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstwa i kształtowania warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i ekonomicznego (tak czytamy m.in. na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości www.parp.gov.pl/csr).

Podejmowanie działań w obszarze CSR, mimo że nie wiąże się z osiągnięciem konkretnego, ściśle określonego przychodu, to jednak może przynieść podatnikowi szereg wymiernych korzyści ekonomicznych. Niewątpliwie bowiem w interesie każdego podatnika leży utrzymywanie dobrych, przyjaznych stosunków z otaczającym go światem, co pozwala na możliwie harmonijną jego koegzystencję z innymi podmiotami. To z kolei przekłada się na pozytywne postrzeganie firmy podatnika przez te inne podmioty, takie jak np. inwestorzy, instytucje finansowe, w tym udzielające kredytów lub pożyczek, kontrahenci, pracownicy firmy, czy lokalne władze samorządowe.

Jeżeli zatem działania firmy wpisują się w definicję CSR, to wydatki związane z tymi działaniami - co do zasady - spełniają przesłanki wskazane w art. 15 ust. 1 updop i art. 22 ust. 1 updof, a w konsekwencji mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Każdy przypadek wymaga jednak indywidualnej oceny na tle okoliczności występujących w konkretnym stanie faktycznym. Tak też wynika z interpretacji wydanych w ostatnich latach przez organy podatkowe. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 18 sierpnia 2021 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.226.2021.1.MZA, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że: "Należy zwrócić uwagę na aspekt świadomości działań podatnika oraz przyjętą przez niego strategię ich realizacji. CSR ma na celu budowanie pozytywnego odbioru danego podmiotu w społeczeństwie. Zaufanie konsumentów, obywateli ma w przyszłości przełożyć się na osiągnięcie celów finansowych, a więc powiększenie przychodów. Realizacja celów CSR nie następuje zatem przez sam wydatek, ale przez zbudowanie wizerunku podmiotu, który przełoży się na skutki finansowe. Świadome inwestowanie w ramach CSR wymaga informowania o tych działaniach. Takie działania powinny wynikać z wcześniejszej strategii i planu działania, na które podatnik może powołać się w przypadku wątpliwości kategoryzacji wydatku na podstawie art. 15 ust. 1 updop.

Zatem, uznać należy, że czynniki te przemawiają za tym, że ponoszone wydatki na realizację tego procesu powiększają podatkowe koszty uzyskania przychodów".

Z kolei w interpretacji indywidualnej z 1 lipca 2020 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.186.2020.1.BD, wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej czytamy m.in., że: "(...) konsekwentne budowanie strategii społecznej odpowiedzialności biznesu uwzględniającej interesy społeczne mieszkańców regionu przyczynia/przyczyni się do budowania pozytywnego wizerunku Spółki jako dobrego sąsiada, co w konsekwencji ma/będzie miało wpływ na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa i przełoży się na osiągane przez Wnioskodawcę przychody.

(...) działania Spółki niewątpliwie wpisują się w definicję społecznej odpowiedzialności biznesu. Zatem, wydatki takie stanowią/mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Ponadto, nie znajdują się one również w negatywnym katalogu wymienionym w art. 16 ustawy o CIT. Tym samym, Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki na świadczenia z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu na rzecz społeczności lokalnej, wydatki te, są bowiem związane z realizacją polityki CSR".

Kontekst społeczny działań podejmowanych w obszarze CSR pozwala na odróżnienie wydatków na cele CSR od kosztów reprezentacji, podlegających wyłączeniu z kosztów podatkowych. Natomiast pośredni wpływ działań w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z zasadami CSR na budowanie wizerunku firmy - nie stanowi o kwalifikacji tych wydatków do kosztów reprezentacji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 28 updop i art. 23 ust. 1 pkt 23 updof. Tak też uznał NSA w wyroku z 13 października 2022 r., sygn. akt II FSK 362/20.