Nowelizacja ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw

Szereg zmian w prawie dla przedsiębiorców z KRS przewiduje projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten jest w Sejmie (stan na dzień oddania dodatku do druku). Stan prac nad nim można sprawdzić na stronie www.sejm.gov.pl, w zakładce PRACE SEJMU (druk sejmowy nr 2067).

Rozwiązania prawne przyjęte w nim będą wchodzić w życie w pięciu etapach. Ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia z określonymi, ważnymi wyjątkami.

Z dniem następującym po dniu ogłoszenia zreformowane ma być postępowanie przymuszające i instytucja kuratora (patrz akapit: Reforma instytucji kuratora osób prawnych). Projektowane rozwiązania prawne mają na celu wyeliminowanie możliwości funkcjonowania w obrocie podmiotów pozbawionych organu uprawnionego do reprezentacji. Efektem tych zmian ma być poszerzenie kręgu osób, które będą musiały przekazywać do KRS swój adres do doręczeń. Chodzi tu o osoby reprezentujące wszystkie podmioty wpisane do KRS, likwidatorów i prokurentów, a w przypadku spółek kapitałowych także członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu. W odniesieniu do tych ostatnich nowa regulacja ma być elementem mechanizmów umożliwiających przymuszenie osób odpowiedzialnych za wybór lub powołanie organu uprawnionego do reprezentowania spółek kapitałowych do wypełnienia ich obowiązków.

Pełne dane z KRS mają być bezpłatnie udostępniane w internecie (obecnie dostępne są tylko aktualne dane z KRS).

Omawiana nowelizacja przewiduje także utworzenie Centralnego Repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych (dalej jako CREWAN). Repozytorium ma prowadzić Krajowa Rada Notarialna od dnia wejścia w życie omawianej nowelizacji ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw. Mają być w nim przechowywane elektroniczne wypisy i wyciągi z aktów notarialnych sporządzonych na terytorium RP. W dniu 19 maja 2017 r. Ministerstwo Cyfryzacji i Krajowa Rada Notarialna podpisali porozumienie o współpracy. Najważniejszym wskazanym w porozumieniu przedsięwzięciem jest utworzenie CREWAN. Utworzenie tego repozytorium ma m.in. ułatwić składanie e-wniosków do KRS, gdy jednym z wymaganych załączników do wniosków o wpis czy zmianę danych w KRS jest wypis z aktu notarialnego.

Reforma instytucji kuratora osób prawnych

Reforma instytucji kuratora ma stanowić odpowiedź ustawodawcy na pojawiające się coraz częściej w praktyce przypadki negatywnego zachowania władz spółek czy innych osób prawnych. Polegają one na tym, że po wszczęciu np. procesu czy egzekucji przeciwko spółce, wszyscy członkowie zarządu są odwoływani albo składają rezygnację. Przez to dalsze prowadzenie procesu czy postępowania egzekucyjnego jest niemożliwe. Postępowanie takie stanowi dla nierzetelnych dłużników środek obrony przed wierzycielami. Oni zaś mogą starać się o ustanowienie kuratora, jednak aktualna regulacja budzi zbyt wiele wątpliwości. W szczególności obecne brzmienie art. 42 Kodeksu cywilnego powoduje spory co do zakresu kompetencji kuratora (tzw. materialnego) powołanego na podstawie tego przepisu.

Omawiana nowelizacja zawiera przepisy, na mocy których rozszerzone zostaną kompetencje kuratora ustanawianego zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Według proponowanego brzmienia, jakie ma mieć art. 42 K.c., kurator ma być ustanawiany dla osoby prawnej, jeżeli nie może ona być reprezentowana lub prowadzić swoich spraw ze względu na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania. Do czasu powołania albo uzupełnienia składu organu reprezentacji kurator ma mieć uprawnienia do reprezentowania osoby prawnej oraz prowadzenia jej spraw w granicach określonych w zaświadczeniu sądu. Wyjątek mają stanowić czynności dotyczące przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz nieruchomości podmiotu, dla którego został ustanowiony kurator. Na dokonanie takiej czynności kurator będzie musiał uzyskać zezwolenie sądu rejestrowego.

Zachowana ma być zasada, że kuratora dla osoby prawnej ustanawia sąd rejestrowy, w którego okręgu osoba ta ma lub miała ostatnią siedzibę. Kurator dla podmiotu wpisanego do KRS będzie podlegał wpisowi do tego rejestru. Co ważne, ustanowienie kuratora ma powodować, że wygasać będzie prokura. W okresie kurateli nowa prokura nie będzie mogła być ustanowiona.

Zreformowana ma być także instytucja kuratora procesowego. Poza tym zlikwidowana ma być możliwość ustanowienia kuratora rejestrowego działającego na podstawie przepisów ustawy o KRS.

Wskazane zmiany przepisów dotyczące instytucji kuratora mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy. Na podstawie art. 41 projektu ustawy do kuratorów ustanowionych przed dniem wejścia w życie nowych regulacji na podstawie art. 26 ustawy o KRS oraz art. 42 K.c. stosowane będą przepisy dotychczasowe. Jednak sąd rejestrowy będzie mógł zmienić zakres uprawnień kuratora ustawionego na podstawie art. 42 K.c., stosując ten przepis w nowym brzmieniu.

Drugim terminem wejścia w życie zmian ujętych w omawianym projekcie ustawy nowelizującej miała być data 1 lutego 2018 r. Jednak na dzień oddania dodatku do druku projekt procedowany jest w Sejmie i trudno jednoznacznie określić w jakim terminie te zmiany będą wchodzić w życie. Przepisy, jakie miały wchodzić w życie z tym dniem przewidują wprowadzenie obowiązku składania do rejestru przedsiębiorców KRS sprawozdań finansowych i innych dokumentów składanych wraz z nim w formie elektronicznej. Elektronicznie ma być przekazywana także informacja o tym, że spółka jawna czy partnerska nie ma obowiązku sporządzenia i złożenia w KRS sprawozdania finansowego. Uchylone mają być papierowe druki dotyczące sprawozdań finansowych, tj. KRS-Z30 i KRS-ZN. Do końca września 2018 r. dokumenty finansowe będą mogły być złożone w uproszczony sposób polegający na możliwości złożenia kopii wymaganych dokumentów podpisanych kwalifikowanym e-podpisem albo tzw. podpisem ePUAP co najmniej przez jedną osobę uprawnioną do reprezentowania podmiotu, ewentualnie w przypadku osób prawnych przez jedną osobę wchodzą w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu.

Złożone dokumenty finansowe mają trafiać do repozytorium dokumentów finansowych. Ma być ono prowadzone dla każdego podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców. Repozytorium ma być tworzone z chwilą pierwszego złożenia dokumentów sprawozdawczych. Każdy ma mieć prawo przeglądania repozytorium dokumentów finansowych. Centralna Informacja KRS ma bezpłatnie udostępniać dokumenty z tego repozytorium za pośrednictwem ogólnodostępnych sieci teleinformatycznych.

Z dniem 1 października 2018 r. do ustawy o rachunkowości mają zostać wprowadzone nowe regulacje. Zgodnie z nimi ma obowiązywać wymóg sporządzania w formie elektronicznej w szczególności sprawozdania finansowego (ma być ono opatrzone kwalifikowanym e-podpisem elektronicznym lub podpisem ePUAP) i sprawozdania z działalności jednostki (wymóg ten ma dotyczyć podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS).

Z zapisu przebiegu posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej ds. deregulacji z dnia 13 października 2017 r. wynika, że projekt opracowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości jest uzgodniony z Ministerstwem Finansów; przy tym MF proponuje, aby sprawozdania były przekazywane w strukturze JPK.

Poza tym w przypadku podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS sprawozdanie z badania ma być sporządzane w postaci elektronicznej. Biegły przeprowadzający badanie będzie musiał opatrzyć sprawozdanie kwalifikowanym e-podpisem.

Co ważne, przedsiębiorcy z KRS od października 2018 r. sprawozdanie finansowe wraz z wymaganymi dokumentami mają składać tylko do KRS. Drogą elektroniczną z sądu rejestrowego mają być one przekazywane do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych prowadzonego przez Szefa KAS. Zmiany, jakie ma wprowadzić omawiana nowelizacja, dotyczące zasad składania sprawozdań finansowych do KRS, jak i ich sporządzania, będą szerzej omawiane na łamach naszego czasopisma.

Z dniem 1 października 2018 r. nowe brzmienie ma otrzymać art. 18 § 2 i § 3 K.s.h. Zgodnie z projektowanym art. 18 § 2 K.s.h. prokurentem nie będzie mogła być osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 K.s.h. Zmieniony ma być także § 3 regulujący zasady ustawania zakazu. Według projektowanej regulacji zakaz ma ustawać z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania.

Poza tym do art. 18 K.s.h. ma być dodany § 5. Trzeba bowiem podkreślić, że art. 18 K.s.h. jest zamieszczony w Tytule I Działu III K.s.h. Jest to dział poświęcony spółkom kapitałowym. Aktualnie zakaz z art. 18 § 2 K.s.h. dotyczy członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorów spółek kapitałowych. Z kolej dodawany § 5 ma stanowić, że przepisy § 1-4 stosuje się do członka zarządu spółki partnerskiej oraz członka rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej. Z dodawanego przepisu (tj. § 5) nie wynika, że art. 18 § 1-4 K.s.h. ma dotyczyć także prokurentów spółek osobowych.

Późniejsze modyfikacje przepisów

Omawiana nowelizacja zawiera także regulacje, które będą wprowadzane dopiero w 2019 i 2020 r. Jednak nie można ich pominąć w niniejszym dodatku ze względu na to, że są one dokończeniem zmian wprowadzanych w 2018 r. I tak:

• 1 lutego 2019 r. - wprowadzona ma być zasada automatycznego wznowienia wykonywania działalności gospodarczej w przypadku podmiotów z KRS, które zawiesiły jej wykonywanie, a nie złożyły wniosku do KRS o jej wznowieniu przed upływem 24 miesięcy,
   
• od 1 marca 2020 r. wszystkie wnioski dotyczące podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS mają być składane wyłącznie w formie elektronicznej. Akta rejestrowe podmiotu mają być prowadzone wyłącznie w serwisie teleinformatycznym. Komunikacja między podmiotem z KRS a sądem rejestrowym ma się odbywać wyłącznie on-line.