1.5. Kwota zmniejszająca podatek i składki na ubezpieczenie zdrowotne

Obliczoną zaliczkę pomniejsza się:

• w pierwszej kolejności - o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1b pkt 1 ustawy o pdof, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie PIT-2,
   
• w drugiej kolejności - o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b ustawy o pdof, pobranej w tym miesiącu przez zakład pracy ze środków podatnika.

Obliczoną zaliczkę pomniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1b pkt 1 ustawy o pdof (w 2018 r. kwota ta wynosi 46,33 zł), gdy pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie PIT-2 (art. 32 ust. 3 ustawy o pdof).

W 2018 r. obniżenia zaliczki na podatek o kwotę zmniejszającą podatek płatnicy dokonują na takich samych zasadach jak w 2017 r. Zatem płatnik może stosować kwotę zmniejszającą podatek tylko za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, tj. 85.528 zł. Począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wspomniany dochód przekroczył 85.528 zł, pracodawca powinien zaprzestać stosowania kwoty zmniejszającej.

Oświadczenia PIT-2 nie składa się ponownie, jeżeli stan faktyczny wynikający z takiego oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie. Pracownik powinien jednak niezwłocznie poinformować zakład pracy o wszelkich zmianach stanu faktycznego wynikającego z tego oświadczenia. Po otrzymaniu takiej informacji zakład pracy ma obowiązek zaprzestania stosowania kwoty zmniejszającej podatek.

Pracodawca powinien zaprzestać stosowania kwoty 46,33 zł także, gdy pracownik złoży oświadczenie, że za dany rok jego dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej (85.528 zł). Wówczas pracodawca, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał takie oświadczenie, obowiązany jest pobierać zaliczkę bez pomniejszania jej o 46,33 zł. Tak wynika z art. 32 ust. 1e ustawy o pdof.

Wspomniane oświadczenie o przekroczeniu dochodów wywołuje skutki tylko w roku podatkowym, w którym zostało złożone. Oznacza to, że podatnik, jeżeli uzna za stosowne, takie oświadczenie powinien składać co roku.

Złożenie oświadczenia, że dochody za dany rok przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, nie oznacza zgłoszenia zmiany stanu faktycznego wskazanego w oświadczeniu PIT-2 skutkującego "odwołaniem" PIT-2. Każde z tych oświadczeń funkcjonuje oddzielnie, niezależnie od siebie i dotyczy odrębnych kwestii.

W szczególny sposób obliczana jest zaliczka na podatek pracownikowi, który złoży oświadczenie, w którym wskaże, że za 2018 r.:

• zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci,
   
• jego przewidywane, określone w oświadczeniu dochody nie przekroczą kwoty 85.528 zł, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej.

Zaliczki tego pracownika za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę 46,33 zł, czyli w 2018 r. są pomniejszane o kwotę 92,66 zł (46,33 zł × 2). Stanowi o tym art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o pdof.

Pracownik może złożyć takie oświadczenie w każdym czasie, z tym że zakład pracy rozpocznie pobór zaliczki na podatek według zasad wynikających z oświadczenia dopiero od miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono oświadczenie. Pracownik ma również obowiązek zgłosić pracodawcy zaistnienie przesłanek wykluczających uwzględnianie dodatkowej kwoty zmniejszającej podatek. Wówczas pracodawca od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały te przesłanki, powraca do obliczania zaliczek na podatek na ogólnych zasadach.

Oświadczenie to nie obowiązuje w latach następnych. Zatem podatnik, który spełnia warunki do uwzględnienia dodatkowej kwoty zmniejszającej podatek, powinien składać je corocznie.

Zakład pracy obowiązany jest pomniejszyć pracownikowi zaliczkę na podatek o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w danym miesiącu zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ale nie w pełnej pobranej wysokości. Nadal pomniejszenie to nie może przekroczyć kwoty stanowiącej 7,75% podstawy wymiaru składki (art. 27b ust. 2 ustawy o pdof), pomimo że składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy jej wymiaru.

Omawiane obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.