Obowiązki podatnika VAT likwidującego działalność gospodarczą

Sporządzenie spisu z natury

Decyzja podatnika VAT o likwidacji prowadzonej działalności gospodarczej rodzi szereg obowiązków. Zostały one wskazane w art. 14 ustawy o VAT.

Z powołanego przepisu wynika m.in., że w przypadku zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, będącego osobą fizyczną, wykonywania czynności podlegających VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy. Obowiązek ten dotyczy również podatników, którzy nie wykonywali czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy. Przy czym nie dotyczy to podatników, którzy zawiesili działalność gospodarczą na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Spis z natury towarów, jak określa art. 14 ust. 5 ustawy o VAT, sporządza się na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Spis obejmuje zarówno towary handlowe, jak i środki trwałe czy też wyposażenie, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Z art. 14 ustawy o VAT wynika, że nie ma znaczenia okoliczność, czy środki trwałe zostały zamortyzowane oraz to, czy elementy wyposażenia są obecnie niewielkiej wartości.

Należy zwrócić uwagę, że najwięcej wątpliwości budzi obowiązek ujmowania w spisie z natury środków trwałych, przy nabyciu których podatnik odliczył podatek VAT, w stosunku do których minął już określony w przepisach okres korekty podatku naliczonego. Do remanentu likwidacyjnego odwołuje się art. 91 ust. 4-6 ustawy o VAT, nakazujący jednorazową korektę podatku naliczonego z tytułu nabycia lub wytworzenia środka trwałego. Korekta ta jest dokonywana w przypadku, gdy w tzw. okresie korekty środek trwały zostanie opodatkowany zgodnie z art. 14 ustawy o VAT. Dotyczy ona zarówno podatników dokonujących sprzedaży "mieszanej" i stosujących proporcję obrotu przy odliczeniu VAT, jak i podatników, u których doszło do zmiany prawa do odliczenia podatku naliczonego w rozumieniu art. 91 ust. 7 ustawy). Ustawodawca dla środków trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł przewidział 10-letni (nieruchomości i prawo wieczystego użytkowania gruntu) i 5-letni (pozostałe środki trwałe) okres korekty, licząc od roku, w którym środki te zostały oddane do użytkowania. Jeśli zaś wartość początkowa środka trwałego nie przekracza 15.000 zł, wówczas okres korekty wynosi 12 miesięcy, licząc od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania.

W wyroku z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt C-229/15, Trybunał Sprawiedliwości UE rozpatrując omawianą kwestię orzekł, iż zatrzymanie środków trwałych w związku z likwidacją prowadzonej działalności gospodarczej, nawet jeśli zakończył się okres ich korekty, uznaje się za odpłatną dostawę towarów, zatem należy ująć je w spisie z natury.

Informację o dokonanym spisie z natury podatnik musi załączyć do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Podstawą opodatkowania towarów objętych spisem jest cena nabycia tych towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie zaprzestania działalności przez osobę fizyczną. Obowiązek podatkowy związany z likwidacją prowadzonej działalności powstaje w dniu zaprzestania wykonywania przez osobę fizyczną czynności podlegających opodatkowaniu.

Ostatnia deklaracja

Decyzja o likwidacji działalności gospodarczej przez czynnego podatnika VAT wiąże się z obowiązkiem prawidłowego rozliczenia podatku VAT za ostatni okres rozliczeniowy, w którym działalność była prowadzona (miesiąc bądź kwartał - w zależności od przyjętego sposobu rozliczeń podatku VAT). Dokonując rozliczenia podatku VAT za ostatni okres rozliczeniowy, podatnik musi uwzględnić zarówno kwoty podatku należnego i naliczonego związane ze sprzedażą i zakupami dokonanymi w ostatnim okresie rozliczeniowym, w którym wykonywane były czynności podlegające opodatkowaniu VAT, jak i kwotę podatku należnego wynikającą z dokonanego spisu z natury na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Powinien również ująć w rozliczeniu kwotę podatku naliczonego skorygowanego w oparciu o art. 91 ust. 7 ustawy o VAT.

Złożenie formularza VAT-Z

O fakcie zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatnik musi poinformować naczelnika urzędu skarbowego. Należy tego dokonać na druku VAT-Z. Na dopełnienie tej formalności jest 7 dni, licząc od dnia, w którym zakończono działalność. Wynika to z art. 96 ust. 12 ustawy o VAT, zobowiązującego podatników do informowania o zmianach zawartych w zgłoszeniu rejestracyjnym.

Jak wynika z art. 96 ust. 6 ustawy o VAT, zgłoszenie VAT-Z stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Czynność ta jest wykonywana w związku z informacją przekazaną przez podatnika, w konsekwencji urząd skarbowy nie informuje pisemnie podatnika o jego wykreśleniu z rejestru podatników VAT.