Wydanie udziałowcom składników majątku zlikwidowanej spółki z o.o.

Z uzasadnienia

"Zacytowany przepis (art. 14a updop - przyp. red.) wymaga spełnienia łącznie dwóch przesłanek, aby mógł mieć zastosowanie. I tak:

• po pierwsze, musi dojść do wykonania świadczenia niepieniężnego;
   
• po drugie zaś, świadczenie to ma uregulować w całości lub w części zobowiązanie, które ciąży na spełniającym świadczenie niepieniężne.

Przekładając powyższe na stan faktyczny sprawy, przyjdzie zauważyć, że w sytuacji, gdy dochodzi do wydania majątku polikwidacyjnego wspólnikom Spółki, zapewne dochodzi do spełnienia świadczenia niepieniężnego. Jak wskazała bowiem Spółka we wniosku, majątek jej stanowią akcje, udziały, nieruchomości, ruchomości i papiery wartościowe. Po zaspokojeniu wierzycieli to właśnie majątek pozostały po likwidacji będzie wydany udziałowcom. Powyższe oznacza, że w sprawie zostanie spełniona pierwsza z wymienionych przesłanek.

Pozostaje zatem do oceny, czy wydanie majątku wspólnikom stanowi uregulowanie w całości lub w części zobowiązania ciążącego na Spółce. Przepis art. 14a u.p.d.o.p. wymienia przykładowo zobowiązania jakie mogą być regulowane w drodze spełnienia świadczenia niepieniężnego. Z uwagi na fakt, że ustawodawca podatkowy nie zdefiniował pojęcia »zobowiązania«, w ocenie orzekającego w sprawie składu należy sięgnąć do cywilistycznego rozumienia tego pojęcia.

(...) Przepis art. 353 k.c., określając pojęcie zobowiązania, wskazuje, że jest to stosunek prawny między podmiotem uprawnionym, wierzycielem a podmiotem zobowiązanym, dłużnikiem, natomiast treścią tego stosunku są uprawnienia wierzyciela i skorelowane z nimi obowiązki dłużnika. Uprawnienia wierzyciela sprowadzają się do możliwości żądania od dłużnika świadczenia, a obowiązki dłużnika polegają na spełnieniu tego świadczenia i tym samym zaspokojeniu interesu wierzyciela.

Organ w badanej sprawie pominął kwestię »zobowiązania«, do którego spełnienia zobowiązana była Spółka na rzecz swoich wspólników. Nie wskazał stosunku zobowiązaniowego, który stanowiłby dla wspólników podstawę żądania spełnienia świadczenia. Do czasu bowiem zakończenia likwidacji wspólnikom nie będzie przysługiwało żadne roszczenie wobec Spółki. Twierdzenie zatem organu, że spełnienie świadczenia w postaci przekazania pozostałego po likwidacji majątku wspólnikom rodzi obowiązek podatkowy po stronie Spółki bez wykazania stosunku zobowiązaniowego, który stanowiłaby podstawę takiego spełnienia - zdaniem Sądu - nie zasługuje na aprobatę.

(...) o przypisaniu Spółce przychodu można mówić w przypadku istnienia zobowiązania. Likwidacyjne wydanie majątku nie jest zaś stosunkiem umownym pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem. Jest to czynność »techniczna« będąca częścią procesu likwidacyjnego. (...)

Również argumenty celowościowe przemawiają przeciwko opodatkowaniu ww. czynności. Wydanie majątku jest ostatnią czynnością spółki związaną z jej mieniem. Przypisanie jej przychodotwórczego charakteru wymagałoby tworzenia w spółce rezerw pieniężnych na zapłatę podatku oraz opóźniałoby proces likwidacyjny. (...)

Zdaniem Sądu brak jest podstaw do podzielenia poglądu, że spółka przekazująca majątek wspólnikom w ramach procesu likwidacji osiąga jakąkolwiek korzyść majątkową, a w rezultacie uzyskuje przysporzenie stanowiące jej przychód. Czynność, w wyniku której następuje przeniesienie na wspólników prawa własności składników majątku likwidowanej spółki nie jest odpłatnym zbyciem tego majątku. Przekazując majątek wspólnikowi, spółka realizuje dyspozycję zawartą w art. 286 § 1 i 2 k.s.h. Taki jest skutek działań spółki w procesie likwidacyjnym, zaś w konsekwencji nie jest to wykonanie zobowiązania spółki opartego o stosunek zobowiązaniowy o charakterze cywilnoprawnym.

Wymaga nadto podkreślenia, że Spółka nie otrzyma od wspólników żadnego trwałego przysporzenia majątkowego, które powiększałoby jej majątek i które mogłoby być potraktowane jako osiągnięcie przez nią podlegającego opodatkowaniu przychodu podatkowego związanego z jej likwidacją".

(wyrok WSA w Gliwicach z 9 sierpnia 2017 r., sygn. akt I SA/Gl 478/17 - orzeczenie nieprawomocne)

Od redakcji

Orzecznictwo w zakresie powstawania przychodu w związku z przekazaniem udziałowcom majątku zlikwidowanej spółki z o.o. nie jest jednolite. Odmienne rozstrzygnięcie od przedstawionego w zaprezentowanym orzeczeniu możemy znaleźć np. w wyroku NSA z 27 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 658/17.