Rozliczenie VAT po wznowieniu leasingu

Nie można wymagać, że obowiązek podatkowy powstanie retrospektywnie na skutek zdarzeń mających miejsce znacznie później. Taki stan rzeczy można by zaakceptować, gdyby każda wypowiedziana umowa leasingu była następnie wznawiana i kontynuowana.

"(...) W niniejszej sprawie przedmiotem sporu jest kwestia określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w okresie pomiędzy wypowiedzeniem umowy leasingu a jej »wznowieniem«. (...)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał, że: »jak wynika z przedstawionych okoliczności faktycznych, złożenie takiego oświadczenia przez spółkę pozostaje w związku z określoną postawą Korzystającego, który mimo rozwiązania Umowy nadal używa przedmiotu leasingu i uiszcza opłaty, zgodnie z pierwotną Umową i pierwotnym preliminarzem, które to wpłaty spółka zalicza na tzw. kwotę rozliczeniową«.

Jednakże trzeba podkreślić, że we wniosku o udzielenie interpretacji indywidualnej wnioskodawca wskazał nieco inny stan faktyczny w tym zakresie. Nie twierdził bowiem, że kontrahenci płacą opłaty w terminach i wysokości wynikającej z pierwotnego harmonogramu. Zresztą byłoby to nielogiczne, skoro przyczyną rozwiązania umów były zaległości w tych opłatach. Przyjęcie tezy sprzecznej ze stanem faktycznym podanym we wniosku stanowi naruszenie art. 14b § 3 O.p. w zw. z art. 146 § 1 p.p.s.a. (...) Sąd pierwszej instancji w swych rozważaniach prawnych przyjął, że w razie wypowiedzenia umowy leasingu, skarżąca spółka nie świadczy usługi. Kwoty zatem wpłacane przez kontrahenta nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Takie samo stanowisko zajmuje (...)skarżący. Znajduje ono również odzwierciedlenie w treści, przytaczanego przez obie strony wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 lipca 2014 r., (w sprawie - przyp. red.) C-438/13 (...).

(...) Natomiast w zakresie oceny skutków prawnych oświadczenia spółki o odwołaniu oświadczenia o rozwiązania umowy, w kontekście ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego, sąd pierwszej instancji uznał, że w przypadku zawarcia nowej umowy, nowo kreowany stosunek prawny wywołałby skutki wyłącznie na przyszłość. W takiej sytuacji otrzymane przez spółkę wpłaty w okresie od rozwiązania umowy do dnia zawarcia nowej umowy, miałyby charakter świadczenia odszkodowawczego i nie podlegałyby, co do zasady, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane kwoty nie byłyby wówczas objęte pierwszą fakturą wystawioną na podstawie nowej umowy. Możliwy jest także drugi wariant, polegający na tym, że strony postanowią w nowej umowie, iż wpłaty dokonane w okresie od rozwiązania umowy do zawarcia umowy nowej, zaliczone zostaną na poczet pierwszej raty leasingowej określonej na podstawie nowej umowy i terminie wynikającym z nowego harmonogramu. W obu tych wariantach, podstawą ustalenia obowiązku podatkowego będzie nowa umowa oraz ustalony na jej podstawie nowy harmonogram (preliminarz). Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego tylko w takich okolicznościach faktycznych, stanowisko spółki dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego i momentu wystawienia faktury, byłoby prawidłowe.

W ocenie sądu pierwszej instancji, spółka wybrała inne rozwiązanie, które polega na unicestwieniu skutków prawnych rozwiązania pierwotnej umowy. Następuje kontynuacja pierwotnego stosunku prawnego. Konsekwencją złożenia przez spółkę takiego oświadczenia woli, musi być wniosek, że okres między rozwiązaniem Umowy a momentem określanym przez spółkę jako »wznowienie Umowy«, należy oceniać na gruncie obowiązków stron wynikających z pierwotnie zawartej umowy. Odmienne twierdzenia skarżącej podważają sens i racjonalność złożenia przez spółkę (jako podmiot profesjonalny) oświadczenia woli o odwołaniu oświadczenia o rozwiązaniu umowy.

(...) stanowisko (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego - przyp. red.) jest wadliwe i wewnętrznie sprzeczne z następujących względów. Po pierwsze, nie można się zgodzić z Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, że w sprawie doszło do cofnięcia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy leasingu. Wypowiedzenie umowy doszło do skutku w postaci zakończenia stosunku zobowiązaniowego. Spółka jednoznacznie wyraziła wolę o braku chęci kontynuacji stosunku prawnego i braku woli świadczenia usługi na rzecz kontrahenta. Natomiast sporne »wznowienie« jest w istocie nawiązaniem ponownej umowy, która swoją treścią nawiązuje do umowy pierwotnej z modyfikacją wynikającą z nowego harmonogramu płatności. W tym nowym porozumieniu strony regulują kwestie opłat zapłaconych w okresie po wypowiedzeniu umowy a przed jej »wznowieniem«. W nowym harmonogramie regulują także płatność zaległych opłat.

Po drugie, nie można się zgodzić z sądem pierwszej instancji, że o obowiązku podatkowym nie decyduje przede wszystkim faktyczne świadczenie usługi, zachowanie stron, ale sposób nazwania, czy też określenia składanych oświadczeń woli. Wojewódzki Sąd Administracyjny przyznaje bowiem dominujące znaczenie temu, czy strony »nawiązały nową umowę«, czy też »wznowiły dotychczasową«, pomijając całkowicie sens ekonomiczny tych czynności.

(...) W sprawie zasadnicze znaczenie odgrywa kwestia rozpoznania istnienia momentu powstania obowiązku podatkowego. W związku z tym należy podkreślić, że podatnik oceny tej dokonuje na bieżąco w aktualnym stanie faktycznym i prawnym. Zatem nie można na niego nakładać nadmiernych obowiązków polegających na swoistej antycypacji przyszłych zdarzeń mających wpływ na powstanie obowiązku podatkowego. Rozpoznanie obowiązku następuje tylko na dany moment stanu faktycznego i prawnego. Nie można zatem wymagać, że obowiązek podatkowy powstanie retrospektywnie na skutek zdarzeń mających miejsce znacznie później. Taki stan rzeczy można byłoby zaakceptować, gdyby każda wypowiedziana umowa leasingu była następnie »wznawiana« i kontynuowana. Taka sytuacja zaś nie zachodzi. Tylko część umów rozwiązanych przez podatnika jest »wznawiana«. W pozostałych przypadkach taka sytuacja nie zachodzi.

Nie można zatem zaakceptować stanowiska, że po rozwiązaniu umowy leasingu, podatnik zobowiązany jest zawsze rozpoznać obowiązek podatkowy i wystawić fakturę, pomimo braku płatności z tego tylko powodu, że umowa ta może zostać ewentualnie »wznowiona«. (...)".

(wyrok NSA z dnia 15 grudnia 2016 r., sygn. akt I FSK 258/15)