Sfinansowanie przez pracodawcę kosztów egzaminu

Pracownik zatrudniony na stanowisku elektryka zdawał egzamin w celu potwierdzenia posiadania kwalifikacji zawodowych. Pracodawca pokrył koszty tego egzaminu. Pracownik nie uczestniczył w procesie szkolenia, miał tylko obowiązek potwierdzenia spełnienia wymagań kwalifikacyjnych w drodze egzaminu. Czy w takim przypadku mamy do czynienia z podwyższeniem kwalifikacji zawodowych? Czy z tytułu sfinansowania kosztów egzaminu powstanie u pracownika opodatkowany przychód?

Jak wynika z art. 12 ust. 1 ustawy o pdof przychodem pracowniczym są nie tylko wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, ale również świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, czy wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Stąd opłacenie przez pracodawcę egzaminu potwierdzającego kwalifikacje pracownicze również należy uznać za przychód ze stosunku pracy.

Przychód ten na warunkach określonych w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof może korzystać ze zwolnienia od podatku. W myśl tego przepisu wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń przyznanych, zgodnie z odrębnymi przepisami, przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika (z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnień z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego). Odrębnymi przepisami, o których mowa, są przepisy art. 103¹-103⁶ Kodeksu pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.). Różnicują one świadczenia przysługujące dokształcającym się pracownikom w zależności od tego, czy pracownik podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą, czy też zdobywa lub uzupełnia wiedzę i umiejętności z własnej inicjatywy. Zdaniem redakcji egzamin, o którym mowa w pytaniu, należy zakwalifikować jako podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu art. 103¹ Kodeksu pracy. Przepis ten definiuje podnoszenie kwalifikacji zawodowych jako zdobywanie lub uzupełniane wiedzy i umiejętności przez pracownika, o ile odbywa się to za zgodą pracodawcy lub z jego inicjatywy. W omawianym przypadku egzamin jest niezbędny do dalszego wykonywania określonych czynności zawodowych. Bez jego pozytywnego zaliczenia pracownik dla potrzeb wykonywania prac wymagających tych kwalifikacji będzie traktowany jak osoba, która ich nie posiada - bez względu na faktyczne doświadczenie zawodowe w tym zakresie i posiadane wcześniej uprawnienia. Dlatego też egzamin taki również potwierdza kwalifikacje zawodowe, mimo że nie dotyczy uprawnień zdobywanych po raz pierwszy. Egzamin ten, mimo że dotyczy już posiadanych umiejętności zawodowych, uwzględnia aktualny stan wiedzy dotyczący zagadnień będących jego przedmiotem i pracownik, który do niego podchodzi, musi je znać. W tym kontekście wymóg potwierdzenia kwalifikacji zakłada ich uzupełnienie o bieżące informacje dotyczące tematu egzaminu. W sytuacji przedstawionej w pytaniu spełniona jest też niezbędna przesłanka uznania dokształcania za podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu art. 103¹ Kodeksu pracy, tj. wyrażenie zgody przez pracodawcę (lub przejawienie inicjatywy na takie dokształcanie) - co zostało wyrażone sfinansowaniem egzaminu.

Warto dodać, że dla potrzeb przyznania urlopu szkoleniowego na taki egzamin konieczne byłoby, aby wymóg potwierdzenia kwalifikacji zawodowych w formie egzaminu - jednorazowo lub, po pierwszym zdobyciu uprawnień, okresowo (odnawianie uprawnień), wynikał z przepisów określających wymogi kwalifikacyjne do wykonywania prac wskazanych w pytaniu. W omawianej sprawie udzielenie urlopu szkoleniowego jest jednak bezprzedmiotowe z uwagi na to, że egzamin już się odbył.

Z art. 103³ Kodeksu pracy wynika, że pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą, pracodawca może przyznać dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Wartość tych świadczeń objęta jest wówczas zwolnieniem od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 26 lutego 2015 r., nr IBPBII/1/415-979/14/BD).

Jeżeli więc pracodawca pokrył koszt egzaminu, na który skierował swojego pracownika w celu potwierdzenia posiadanych kwalifikacji niezbędnych do pracy na zajmowanym przez niego stanowisku, to u pracownika powstaje z tego tytułu przychód ze stosunku pracy korzystający ze zwolnienia od podatku dochodowego.