Paragon fiskalny jako faktura uproszczona

Czy paragon fiskalny może być uznany za fakturę uproszczoną? Czy na paragonie tym (z tytułu zakupu towaru w Polsce) mogę odręcznie wpisać swój NIP, jeżeli sprzedawca nie może go umieścić ze względów technicznych? Czy taki paragon będzie uprawniał do odliczenia VAT?

Czynny podatnik VAT może, co do zasady, odliczyć VAT, jeżeli zakupione towary lub usługi służą czynnościom opodatkowanym i nie mieszczą się w ustawowych wyłączeniach z prawa do odliczenia. Dokumentem, na podstawie którego podatnikowi przysługuje odliczenie VAT, jest generalnie faktura. Nie jest to jednak jedyny dokument dający podatnikom takie prawo - w określonych sytuacjach może nim być także paragon fiskalny.

Faktura uproszczona a paragon fiskalny

Ustawodawca nie posługuje się pojęciem "faktur uproszczonych". W praktyce przyjęło się jednak, że za takie faktury uznaje się te, które - zgodnie z przepisami - nie muszą posiadać wszystkich informacji, jakich ustawodawca standardowo wymaga w przypadku faktur. Ustawodawca ograniczył jednak prawo ich wystawiania. Zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT, faktury uproszczone można wystawiać w przypadku, gdy kwota należności ogółem nie przekracza 450 zł albo 100 euro (jeżeli jest ona określona w tej walucie).

UWAGA! Faktury uproszczonej nie można wystawić w celu udokumentowania niektórych rodzajów transakcji (nawet jeżeli ww. limit kwotowy nie został przekroczony), np. WDT, sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju i sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju (patrz: art. 106e ust. 6 ustawy o VAT). Sytuacja opisana przez Czytelnika nie dotyczy tych przypadków i dlatego pomijamy te kwestie w niniejszym artykule.

Dane, które można pominąć na fakturze uproszczonej wskazano w art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT (m.in. dane nabywcy, cenę jednostkową, kwotę podatku). Piszemy o tym również w ppkt 1.5. rozdz. I niniejszego opracowania.

Faktura uproszczona wystawiana w obrocie krajowym, dokumentująca sprzedaż opodatkowaną na zasadach ogólnych, powinna generalnie zawierać (art. 106e ust. 5 pkt 3 w zw. z ust. 1 ustawy o VAT): datę wystawienia;   kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;   imię i nazwisko lub nazwę oraz adres podatnika (sprzedawcy);   numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku;   numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, pod którym otrzymał on towary lub usługi;   datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty przed dokonaniem sprzedaży, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury;   nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;   kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej;   kwotę należności ogółem.

Uproszczenie danych zawartych na fakturze można stosować pod warunkiem, że będą na niej zawarte dane pozwalające określić kwotę podatku dla poszczególnych stawek.

Tym samym, na fakturze uproszczonej musi znaleźć się m.in. numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, pod którym otrzymał on towary lub usługi.

Natomiast informacje, które - co najmniej - powinny znaleźć się na paragonie fiskalnym wskazano w § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. poz. 363). Dane, jakie musi zawierać paragon fiskalny są zbliżone do tych, które powinny znaleźć się na fakturze uproszczonej.

Na paragonie fiskalnym - na żądanie nabywcy - powinien znaleźć się jego NIP (patrz: § 8 ust. 1 pkt 17 ww. rozporządzenia).

W świetle powyższego, NIP nabywcy jest elementem, który może decydować o tym, czy paragon fiskalny opiewający na kwotę nieprzekraczającą 450 zł albo 100 euro można uznać za fakturę uproszczoną. Należy bowiem pamiętać, że NIP nabywcy nie jest obowiązkowym elementem paragonu (umieszczany jest na żądanie nabywcy), z kolei na fakturze uproszczonej musi się obowiązkowo znaleźć.

Brak NIP nabywcy na paragonie ze względów technicznych

Obowiązek umieszczania NIP nabywcy na paragonie, na jego żądanie, został wprawdzie wprowadzony w 2013 r., ale podatnicy użytkujący kasy fiskalne starszego typu nadal nie mają technicznych możliwości by mu sprostać. Problem ten na szczęście dostrzegło Ministerstwo Finansów. W broszurze informacyjnej "Najważniejsze zmiany w zakresie kas rejestrujących od 1 kwietnia 2013 r. wynikające z rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r." (zamieszczonej na stronie internetowej www.mf.gov.pl), MF wyjaśniło, że w świetle przepisów obowiązujących po 30 września 2013 r. przedsiębiorcy obligatoryjnie muszą stosować zasady określone w rozporządzeniu w sprawie kas, jednak z uwzględnieniem możliwości technicznych użytkowanych kas. W związku z tym, jeżeli używana kasa fiskalna nie posiada funkcji wprowadzenia NIP nabywcy na jego żądanie, podatnik w dalszym ciągu może z niej korzystać (i nie musi zamieszczać NIP nabywcy na paragonie). Takie samo stanowisko zajmują organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 13 listopada 2013 r., nr IBPP3/443-1009/13/KG, czy Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 12 listopada 2013 r., nr IPTPP4/443-587/13-2/OS.

Odliczanie VAT z paragonu, który nie zawiera NIP nabywcy

Jeżeli sprzedawca, tak jak w sytuacji przedstawionej przez Czytelnika, nie ma możliwości umieszczenia NIP nabywcy na paragonie fiskalnym dokumentującym sprzedaż, to naszym zdaniem, paragonu takiego nie będzie można uznać za fakturę uproszczoną. W konsekwencji, nabywca nie będzie miał możliwości odliczenia VAT na podstawie takiego paragonu. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26 kwietnia 2016 r., nr IBPP2/4512-38/16/IK, w której czytamy:

"(...) pomimo tego, że kwota należności nie będzie przekraczała 450 zł, to jednak z uwagi na fakt, że na tym dokumencie (paragonie fiskalnym - przyp. red.) nie będzie ujawniony numer NIP nabywcy, tj. Wnioskodawcy, Wnioskodawca nie będzie uprawniony do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, bowiem paragonu, jakim będzie dysponował, nie można uznać za fakturę uproszczoną (podkreśl. red.). (...)"

Paragon można uznać za fakturę uproszczoną i dokonać na jego podstawie odliczenia VAT (jeżeli spełnione są pozostałe warunki do odliczenia VAT) tylko w sytuacji, gdy: na paragonie znajduje się NIP nabywcy,   wartość transakcji, którą on dokumentuje, nie przekracza 450 zł (albo 100 euro),   transakcja może być udokumentowana fakturą uproszczoną.

Do naszego stanowiska (tj. braku prawa do odliczenia VAT z paragonu niezawierającego NIP nabywcy) można byłoby mieć wątpliwości, gdyby spojrzeć na kwestie odliczania VAT przez pryzmat faktur, które nie zawierają NIP nabywcy. W takich przypadkach organy podatkowe uznają bowiem, że jest to wada techniczna, która nie może pozbawiać nabywcę prawa do odliczenia VAT. Należy jednak mieć na uwadze, że chodzi tu o tradycyjne faktury. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 19 sierpnia 2016 r., nr ITPP1/4512-495/16/BK, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy podkreślił, że:

"(...) brak numeru NIP przy jednoczesnym prawidłowym zachowaniu danych osobowych i prawidłowym adresie jest jedynie wadą techniczną, niewyłączającą możliwości prawidłowego określenia nabywcy towaru (...).

(...) chociaż przedmiotowe faktury VAT nie spełniają wymogów określonych przepisami prawa, nie można uznać, że zawierają nieprawidłowości, które nie pozwalają na rzeczywiste odzwierciedlenie przebiegu zdarzeń gospodarczych. (...)"

Pisaliśmy na ten temat w Biuletynie Informacyjnym nr 28 z 1.10.2016 r. na str. 29-30

Takie stanowisko organów podatkowych utwierdza nas w przekonaniu, że skoro - w przypadku paragonu fiskalnego - jedynie NIP nabywcy wskazuje kto dokonuje zakupu, to paragon fiskalny niezawierający go, nie pozwala na rzeczywiste odzwierciedlenie przebiegu zdarzeń gospodarczych i przez to nie uprawnia do odliczenia VAT z tytułu transakcji nim udokumentowanej.

Dopisanie przez nabywcę NIP na paragonie może nie być tu wystarczające. Ryzykowne może być także odliczanie VAT z paragonu, na którym sprzedawca uzupełnił odręcznie NIP nabywcy (i potwierdził ten fakt pieczątką i podpisem).

W związku z powyższym, jeżeli ze względów technicznych sprzedawca nie może wystawić paragonu zawierającego NIP nabywcy, to najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie wystąpienie do sprzedawcy o wystawienie faktury (tradycyjnej wersji tej faktury). Taka faktura bez wątpienia będzie uprawniała nabywcę do odliczenia VAT (po zachowaniu innych ustawowych warunków).