Nabycie na potrzeby firmy samochodu pochodzącego z kradzieży

Na potrzeby działalności gospodarczej nabyłem samochód osobowy. Po jego wprowadzeniu do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, dokonywane odpisy amortyzacyjne ujmowałem do kosztów podatkowych. Po blisko dwóch latach od zakupu samochód został mi odebrany przez policję, gdyż stwierdzono, że pochodził z kradzieży. Czy w tej sytuacji do kosztów podatkowych mogę zaliczyć stratę w środku trwałym, niepokrytą odpisami amortyzacyjnymi? Czy raczej powinienem skorygować koszty o dokonane wcześniej odpisy amortyzacyjne, a wydatek na nabycie samochodu rozliczyć jednorazowo?

Podatnik musi skorygować koszty podatkowe o wartość odpisów amortyzacyjnych dokonanych od wartości początkowej samochodu niebędącego środkiem trwałym. Jednocześnie nie ma podstaw do uznania wydatku na zakup odebranego samochodu za koszt podatkowy.

Odpisy amortyzacyjne, z uwzględnieniem art. 23 updof, są kosztem uzyskania przychodów pod warunkiem, że są dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o updof. Oznacza to, że zaliczeniu do kosztów podatkowych podlegają odpisy amortyzacyjne dokonywane od środków trwałych w rozumieniu art. 22a ust. 1 updof. W myśl tego przepisu, jedną z przesłanek uznania składnika majątku za środek trwały jest stwierdzenie, że podatnikowi przysługuje względem danej rzeczy prawo własności lub współwłasności.

Gdy rzecz ruchoma zostanie nabyta od osoby, która nie jest uprawniona do rozporządzania daną rzeczą, przejęcie własności (współwłasności) przez nabywcę jest możliwe tylko wyjątkowo, w okolicznościach określonych przepisami prawa. Jak wynika z treści art. 169 § 1 Kodeksu cywilnego, do nabycia własności rzeczy dochodzi, o ile nabywca nie działa w złej wierze i objął rzecz w posiadanie. Przy czym gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu (art. 169 § 2 K.c.). Do tego czasu właściciel może skutecznie żądać wydania mu rzeczy utraconej.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu wynika, że podatnik w dacie uznania samochodu za środek trwały, nie był jego właścicielem. Tym samym nie miał prawa do dokonywania odpisów amortyzacyjnych i ujmowania ich w rachunku podatkowym po stronie kosztów uzyskania przychodów. W rezultacie musi skorygować wartość kosztów podatkowych o dokonane odpisy amortyzacyjne, a jeśli korekta spowoduje powstanie zaległości podatkowej - dodatkowo uiścić odsetki za zwłokę.

Ponadto, uwzględniając stanowiska organów podatkowych wyrażone w podobnych przypadkach, należy stwierdzić, że podatnik nie będzie mógł ująć do kosztów uzyskania przychodów straty związanej z wydatkiem poniesionym na nabycie składnika majątku od osoby nieuprawnionej. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 lipca 2013 r., nr ILPB1/415-487/13-2/TW: "(...) dysponowanie samochodem osobowym, niebędącym własnością Wnioskodawcy, a więc niepodlegającym amortyzacji, zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomimo iż nabytym w przeświadczeniu o braku obciążających go wad prawnych, nie uprawnia do zaliczenia dokonywanych od niego odpisów amortyzacyjnych, jak i wydatków poniesionych w związku z eksploatacją pojazdu do kosztów uzyskania przychodów osiąganych z prowadzonej działalności gospodarczej, a w konsekwencji również do uznania za koszt uzyskania przychodu straty w środku trwałym, w części niepokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych".

Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 30 maja 2016 r., nr 1061-IPTPB1.4511.404.2016.2.KU stwierdził, że: "(...) Wnioskodawczyni była samoistnym posiadaczem zakupionego pojazdu przez okres krótszy niż trzy lata. Zatem (...) nie została spełniona przesłanka określona w art. 174 Kodeksu cywilnego. Skoro Wnioskodawczyni nie była właścicielem przedmiotowego samochodu, brak jest związku wydatku z przychodem z prowadzonej działalności. Nie może zostać uznana za koszt uzyskania przychodu kwota poniesiona na zakup ww. samochodu". Tym samym chociaż podatniczka działając w dobrej wierze, nabyła na potrzeby prowadzonej działalności samochód pochodzący z kradzieży, to w sytuacji gdy samochód ten został jej odebrany przed terminem wymaganym do nabycia własności, należy uznać, że brak jest związku poniesionego wydatku z przychodami osiąganymi z działalności gospodarczej. Nie jest więc możliwe uznanie tego wydatku za koszt uzyskania przychodów.