Zasada ogólna - ograniczone prawo do odliczania VAT

Zasady odliczania VAT od wydatków na pojazdy samochodowe określone są głównie w art. 86a ustawy o VAT. Ogólnie mówiąc - od wydatków na pojazdy samochodowe można odliczać 50% kwoty VAT. Przyjmuje się bowiem pewne uproszczenie, że taki pojazd jest (lub może być) wykorzystywany do tzw. celów mieszanych, czyli nie tylko do celów firmowych, ale także do celów prywatnych podatnika, jego pracowników lub innych osób. Na początku konieczne jest jednak wyjaśnienie, jakich pojazdów i jakich wydatków dotyczą ww. ograniczenia w odliczaniu VAT.

Ograniczenia w odliczaniu VAT dotyczą "pojazdów samochodowych". Definicja takich pojazdów jest określona w art. 2 pkt 34 ustawy o VAT.

Dla celów VAT za "pojazd samochodowy" uważa się pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony.

Odesłanie do przepisów o ruchu drogowym oznacza, że ograniczenia w odliczaniu VAT dotyczą wydatków związanych z pojazdami silnikowymi, których konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h. Ustawowe ograniczenia w odliczaniu VAT dotyczą zatem wydatków związanych np. z samochodami osobowymi, niektórymi samochodami ciężarowymi, a także quadami, motocyklami i pozostałymi pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. Ograniczenia te nie dotyczą natomiast wydatków związanych np. z motorowerami i ciągnikami rolniczymi. Nie dotyczą także pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony.

Katalog wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, z tytułu których odliczenie podatku naliczonego podlega ograniczeniom, jest określony w art. 86a ust. 2 ustawy o VAT. Są to wydatki dotyczące:

1) nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych,

2) używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową (inne niż wymienione w pkt 3),

3) nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Ministerstwo Finansów w broszurze pt. "Nowe zasady odliczania podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi", dostępnej na stronie internetowej www.finanse.mf.gov.pl (dalej: broszura informacyjna) wyjaśniło, że do wydatków związanych z "używaniem pojazdów samochodowych" należy zaliczyć również opłaty za parkingi czy przejazdy autostradą. Podobnie wynika również z odpowiedzi sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów z 16 lipca 2014 r. na interpelację poselską nr 27172. Czytamy w niej:

"(...) Wydatki dotyczące nabycia usług związanych z używaniem pojazdu to wszelkie wydatki poniesione w związku z wykorzystywaniem tego pojazdu dla potrzeb podatnika. Zatem wydatki (...) poniesione za przejazd autostradą oraz za parking, mieszczą się również w pojęciu wydatków związanych z używaniem pojazdu samochodowego, gdyż nierozerwalnie związane są z używaniem konkretnego pojazdu i same bez istnienia pojazdu jako takie nie mają racji bytu.

Mając na uwadze powyższe przepisy, w sytuacji, gdy przejazd autostradą, czy też parking związany jest z pojazdem samochodowym wykorzystywanym przez podatnika do celów "mieszanych", to od takiego wydatku przysługuje prawo do odliczenia podatku w wysokości 50%. (...)"

Jeżeli pojazd samochodowy jest wykorzystywany do tzw. celów mieszanych, to od wydatków na ten pojazd (także od zakupu paliwa) można odliczać 50% kwoty VAT (przy założeniu, że w działalności gospodarczej pojazd ten służy wyłącznie do wykonywania czynności opodatkowanych).

UWAGA! W okresie przejściowym do 30 czerwca 2015 r. w ogóle nie można było odliczać VAT od zakupu paliwa do pojazdów samochodowych wykorzystywanych do tzw. celów mieszanych (patrz: art. 12 ustawy nowelizującej z 7 lutego 2014 r., Dz. U. poz. 312). Ten całkowity zakaz odliczania VAT dotyczył zakupu paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu:

1) samochodów osobowych;

2) innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 425 kg,

b) 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 493 kg,

c) 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 500 kg.

Całkowity zakaz odliczania VAT od zakupu paliwa (gazu, itp.) obowiązywał do 31 czerwca 2015 r.

Na potrzeby powyższych regulacji dopuszczalna ładowność pojazdu oraz liczba miejsc (siedzeń) powinna wynikać z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Jeżeli w dokumentach tych nie ma określonej dopuszczalnej ładowności lub liczby miejsc, pojazd należy uznać za samochód osobowy.