Odszkodowania wypłacane kontrahentom za wadliwie wykonaną usługę

Z uzasadnienia

"Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się zasadniczo do rozstrzygnięcia, czy odszkodowania wypłacane przez skarżącą na rzecz jej klientów, w związku ze szkodami powstającymi w procesie świadczenia usług transportowych, na skutek uznania roszczenia klienta za zasadne, po przeprowadzeniu postępowania reklamacyjnego oraz na skutek podjęcia decyzji biznesowych, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. (...)

Przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. wskazuje wprost, że za koszt uzyskania przychodów nie uważa się odszkodowań z tytułu wad wykonanych usług i zwłoki w usunięciu wad wykonanych usług, a zatem takich sytuacji, które zostały przedstawione w stanie faktycznym we wniosku o wydanie interpretacji. Skarżąca we wniosku jednoznacznie stwierdziła, że wypłat odszkodowań dokonuje w związku z wystąpieniem po stronie jej klientów szkody w procesie świadczenia przez nią usług transportowych. Oczywistym jest zatem, że co do zasady, konkretne usługi, co do których wszczęto proces reklamacyjny, zostały wykonane wadliwie (nie spełniają bowiem warunków określonych w umowie, czy budzą zastrzeżenia klienta). W przeciwnym razie nie byłoby podstaw do wypłaty jakichkolwiek świadczeń. Wobec powyższego wypłacenie klientowi odszkodowania jest konsekwencją uznania przez spółkę roszczenia niezadowolonego kontrahenta, czyli w istocie stanowi potwierdzenie, że usługa nie została wykonana prawidłowo (niezależnie od przyczyn). Skoro więc spółka wypłaca odszkodowanie z powodu wystąpienia po stronie jej kontrahenta szkody, to w ten sposób przyznaje, że jest ku temu podstawa. Wobec powyższego taki wydatek, w ocenie Sądu, spełnia dyspozycję z art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p., gdyż podstawą wypłaty odszkodowania jest szkoda powstała w wyniku obiektywnie wadliwie wykonanej usługi. W rezultacie sporny wydatek z mocy tego przepisu jest wyłączony z możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu. Zdaniem Sądu organ interpretacyjny prawidłowo wskazał, że nie kwestionując sensu ekonomicznego poniesionego wydatku, czy też racjonalności podejmowanych przez przedsiębiorcę decyzji gospodarczych i ich efektywności, dokonał jedynie analizy, czy ów wydatek znajduje się w katalogu wydatków nieuznawanych za koszt uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.), mając na uwadze celowość wydatku w granicach wyznaczonych przez art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.

Podsumowując tę część rozważań Sąd stwierdza, że organ interpretacyjny zasadnie przyjął, iż wydatek poniesiony przez skarżącą tytułem odszkodowania za szkody w towarach powierzanych przez klientów, powstałe w związku ze świadczeniem usług transportowych, wypłacane po przeprowadzeniu postępowania reklamacyjnego, podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów, jako odszkodowania z tytułu wadliwego wykonania usługi. (...)

Odnosząc się do drugiej kategorii odszkodowań wypłacanych przez skarżącą w wyniku decyzji biznesowych, Sąd stwierdza, że organ dokonując oceny stanowiska spółki w tym zakresie błędnie uznał, że ponoszone przez skarżącą wydatki podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów, jako koszty reprezentacji, a w konsekwencji wadliwie zakwalifikował je do kosztów ujętych w dyspozycji art. 16 ust. 1 pkt 28 u.p.d.o.p. Zdaniem Sądu w składzie orzekającym, na tle przedstawionego we wniosku przez skarżącą stanu faktycznego, powstają istotne wątpliwości, czy w zakresie wydatków, które spółka ponosi z tytułu odszkodowań wypłacanych tytułem decyzji biznesowych, istnieje związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Strona wprost wskazała, że podejmując decyzję biznesową o wypłacie bliżej nieokreślonej kwoty, nie bada czy rzeczywiście przyczyniła się do powstania szkody. Stwierdza bowiem, że sprawnie zorganizowany proces reklamacyjny sprzyja utrzymaniu dobrych relacji z kontrahentami, reputacji skarżącej na rynku, jako wiarygodnego partnera biznesowego, wywiązującego się ze swoich zobowiązań. Zdaniem skarżącej przy skali jej działalności, oczekiwanej przez klientów szybkości postępowania reklamacyjnego, nie da się pogodzić ze skrupulatnym i precyzyjnym badaniem przyczyn każdej zaistniałej szkody, w celu oszacowania możliwości uwolnienia się przez nią od odpowiedzialności. Ponadto koszty prowadzenia takiego postępowania mogłyby niekiedy przekraczać wartość wypłacanego odszkodowania. W takiej sytuacji nie sposób przesądzić, czy wypłacane przez skarżącą świadczenie jest w istocie odszkodowaniem, czy wydatkiem na reprezentację, czy też powstaje ono z innego tytułu, wymykającego się spod kontroli. Wobec braku procedury reklamacyjnej niemożliwe jest ustalenie, według jakich kryteriów podejmowana jest decyzja o wysokości odszkodowania, czy jest to suwerenna decyzja skarżącej, czy też li tylko wykonanie kwotowego żądania wysuniętego przez istotnego dla spółki kontrahenta. W oparciu o przedstawiony we wniosku stan faktyczny, którym organ jest związany, nie można jednoznacznie ustalić, czy podstawą wypłaty odszkodowania jest wadliwie wykonana usługa, czy też istnieje inna nieujawniona w niniejszej sprawie przyczyna podjęcia określonej decyzji biznesowej. Wskazanych wątpliwości nie sposób rozstrzygnąć na podstawie zakreślonego we wniosku stanu faktycznego, choć strona była zobowiązana do wyczerpującego jego przedstawienia. Organ w zaskarżonej interpretacji odnosząc się do stanowiska spółki, co do możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów powstałych w wyniku wypłacenia odszkodowania na podstawie decyzji biznesowych, co do zasady prawidłowo uznał, że wydatek ten nie może zostać uznany za koszt uzyskania przychodu. Powstaje jednak wątpliwość, czy taki wydatek w ogóle stanowi dla spółki koszt podatkowy. Błędnie zatem organ zaliczył powyższy wydatek do konkretnej kategorii kosztów, podlegających z woli ustawodawcy wyłączeniu, zamiast poprzestać w tym zakresie na wykładni art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.

Sąd nie kwestionuje, iż wypłata tak ustalonego (z pominięciem postępowania reklamacyjnego) odszkodowania jest dla skarżącej ekonomicznie racjonalna, a wyłącznie stwierdza, że nie można temu wydatkowi jednoznacznie przypisać związku z prowadzoną przez spółkę działalnością. W tym stanie rzeczy, wbrew zarzutom skargi, w badanej sprawie nie doszło do naruszenia art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., aczkolwiek organ interpretacyjny zbyt pochopnie przeszedł do wykładni przepisu art. 16 ust. 1 pkt 28 u.p.d.o.p., zamiast poprzestać na tym pierwszym uregulowaniu. Opisany powyżej błąd organu nie miał jednak wpływu na wynik sprawy, skoro stanowisko skarżącej okazało się nieprawidłowe, choć z innej przyczyny".

(wyrok WSA w Poznaniu z 28 lipca 2016 r., sygn. akt I SA/Po 2428/15 - orzeczenie nieprawomocne)