Procedura uproszczona rozliczana w deklaracji podatkowej

Podatnicy stosujący uproszczenia do sprowadzanych towarów, mają możliwość rozliczania podatku należnego poprzez deklarację podatkową, podobnie jak przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.

Regulacje w tym zakresie zostały zawarte w art. 33a ustawy i dotyczą uproszczenia, o którym mowa w art. 166 oraz 182 Unijnego Kodeksu Celnego, w którym okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy. Uproszczone procedury, o których mowa w art. 33a ustawy to: uproszczone zgłoszenie celne i wpis do rejestru.

Stosując jedną z form uproszczenia podatnik może rozliczyć kwotę podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej składanej za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu.

Aby móc skorzystać z takiej możliwości podatnicy muszą spełnić warunki szczegółowo wymienione w art. 33a ust. 2-6 ustawy.

W art. 166 i 182 Unijnego Kodeksu Celnego przewidziane są następujące formy uproszczeń:

• wpis do rejestru zgłaszającego - zgłoszenie celne dokonywane jest w formie wpisu do rejestru zgłaszającego,
   
• zgłoszenie celne uproszczone - forma uproszczenia, która pozwala na objęcie towarów procedurą celną, po przedstawieniu zgłoszenia uproszczonego z późniejszym przedstawieniem zgłoszenia uzupełniającego, realizowana z jednoczesnym przedstawieniem towaru w urzędzie celnym; regularne jej stosowanie wymaga uzyskania pozwolenia organu celnego.

Uwaga

Jeżeli podatnik stosuje jedną z form uproszczeń, wówczas może rozliczyć kwotę podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej składanej za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu. Unika w ten sposób konieczności uprzedniej zapłaty podatku i "zamrożenia" środków finansowych firmy.

W przypadku korzystania z usług przedstawiciela pośredniego lub bezpośredniego przy obejmowaniu towarów procedurą uproszczoną, uprawnienie do rozliczenia podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej przysługuje podatnikowi, na rzecz którego jest składane zgłoszenie celne (art. 33a ust. 5 ustawy o VAT). Przy czym obowiązek zapłaty podatku wraz z odsetkami ciąży solidarnie również na tym przedstawicielu (art. 33a ust. 8).

Zgodnie z obowiązującym do 19 sierpnia br. art. 33a ust. 8 ustawy podatnik, który nie posiadał pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej, natomiast takie pozwolenie posiadał jego przedstawiciel pośredni w rozumieniu przepisów celnych, mógł rozliczyć VAT z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej, zgodnie z art. 33a ustawy o VAT. Również przy przedstawicielu bezpośrednim, który posiadał pozwolenie na objęcie towarów na terytorium kraju procedurą uproszczoną i działał na rzecz podatnika nieposiadającego takiego uprawnienia, przepisy nie zabraniały korzystania z rozwiązania, o którym mowa w art. 33a ust. 1 ustawy o VAT. Jednakże gwarancja w postaci instytucji odpowiedzialności solidarnej zapewniona była tylko w przypadku przedstawiciela pośredniego (tj. działającego we własnym imieniu lecz na cudzą rzecz), który za nierozliczone w takiej deklaracji podatkowej kwoty podatku należnego odpowiedzialny był solidarnie z podatnikiem (wpłata podatku wraz z odsetkami).

Zmiana art. 33a ust. 8 ustawy o VAT rozciągnęła tę odpowiedzialność również na przedstawicieli bezpośrednich, działających w imieniu i na rzecz podatników nieposiadających pozwoleń na stosowanie uproszczenia, o którym mowa w art. 166 oraz art. 182 Unijnego Kodeksu Celnego. Oznacza to, że za nierozliczone kwoty podatku VAT swoich klientów solidarnie odpowiedzialni są pośrednicy działający na ich rzecz.

Przepis ten wzbudził już na etapie projektu pewne kontrowersje i stał się przyczyną wystosowania interpelacji poselskiej nr 3891 skierowanej do Ministra Finansów. Zgłaszający wytknęli kilka zasadniczych wad tego przepisu, w tym: wprowadzenie odpowiedzialności strony, która nie ma pełnej możliwości sprawdzenia poprawności danych i uczciwości importera, tworzenie ryzyka podatkowego niewspółmiernego do korzyści osiąganych przez agentów celnych oraz tworzenie warunków do poszukiwania korzyści z arbitrażu podatkowego poprzez wprowadzanie towarów w unijne obszary celne na terytorium Niemiec, powodując straty w polskiej gospodarce morskiej.

Pismem z dnia 24 czerwca 2016 r., nr PT2.054.2.2016.EPT.413 podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów udzielił odpowiedzi na wniesioną interpelację poselską. Wyjaśnił w nim, że odpowiedzialność solidarna będzie miała zastosowanie tylko w przypadkach, w których przedstawiciel bezpośredni posiadający pozwolenie ma stosowanie procedury uproszczonej, będzie działał na rzecz podatnika nieposiadającego takiego pozwolenia i nie zmieni dotychczasowego podejścia do pośredników obsługujących importerów posiadających stosowne pozwolenia na stosowanie procedur uproszczonych. Wyjaśnił również odnosząc się do kwestii wprowadzenia odpowiedzialności strony, która nie ma pełnej możliwości sprawdzenia poprawności danych i uczciwości importera, bazując jedynie na dostarczanych przez niego informacjach: "(...) należy stwierdzić, że ustawodawca nie nakłada na przedstawiciela bezpośredniego obowiązków, których ten nie mógłby spełnić. Przedstawiciel taki będzie odpowiadał solidarnie z podatnikiem za podatek, który stanie się należny w przypadku utraty prawa do rozliczenia VAT bezpośrednio w deklaracji podatkowej w związku z niespełnieniem warunków przewidzianych dla stosowania ułatwienia z art. 33a ust. 7 ustawy o VAT (nie zawsze oznacza to faktyczne uregulowanie podatku przez przedstawiciela, co do zasady bowiem rozliczenia takiego ma dokonać podatnik-importer). Tak samo postępuje się w przypadku odpowiedzialności przedstawiciela pośredniego.

Odnosząc się do zarzutu, że wprowadzenie proponowanej zmiany art. 33a ustawy o VAT tworzy ryzyko podatkowe niewspółmierne do korzyści osiąganych przez stronę, i że jedna niefortunna transakcja może prowadzić do bankructwa i likwidacji firmy, należy zauważyć, iż nie można przedkładać zysków agencji celnych i spedytorów w przypadku obsługiwania podmiotów, które okażą się nieuczciwe nad stratami budżetu państwa z tytułu nierozliczonego podatku VAT.

Natomiast w zakresie obawy, że importerzy przeniosą się z odprawami celnymi do innych krajów UE, gdzie będą dokonywać odpraw celnych i będą zasilać budżet innych krajów UE, podkreślenia wymaga, że o odprawie celnej w danym państwie członkowskim nie decydują tylko obowiązujące w nim rozwiązania fiskalne, lecz również gospodarcze możliwości sprowadzania do danego państwa członkowskiego towarów. Liczy się tu zatem np. rola portów morskich w obrocie międzynarodowym, czas trwania procedury odprawy celnej, infrastruktura transportowa, itp. (...)"

Podatnik, który zdecyduje się na rozliczanie importu towarów w deklaracji podatkowej jest obowiązany do pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu celnego oraz naczelnika urzędu skarbowego o:

1) zamiarze rozliczania podatku na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 - przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego będzie stosował takie rozliczenie;

2) rezygnacji z rozliczania podatku na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 - przed początkiem okresu rozliczeniowego, w którym rezygnuje z takiego rozliczenia.

Prawo do rozliczania podatku od importu towarów w deklaracji przysługuje pod warunkiem przedstawienia naczelnikowi urzędu celnego, przed którym podatnik dokonuje formalności związanych z importem towarów, wydanych nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dokonaniem importu:

a) zaświadczeń o braku zaległości we wpłatach należnych składek na ubezpieczenie społeczne oraz we wpłatach poszczególnych podatków stanowiących dochód budżetu państwa, przekraczających odrębnie z każdego tytułu, w tym odrębnie w każdym podatku, odpowiednio 3% kwoty należnych składek i należnych zobowiązań podatkowych w poszczególnych podatkach; udział zaległości w kwocie składek lub podatku ustala się w stosunku do kwoty należnych wpłat za okres rozliczeniowy, którego dotyczy zaległość,

b) potwierdzenia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego.

Warunku przedstawienia dokumentów nie stosuje się, jeżeli naczelnik urzędu celnego posiada złożone przez podatnika aktualne dokumenty.

Jednocześnie należy dodać, iż wymóg przedstawienia przez podatnika dokumentów, o których mowa powyżej, uważa się za spełniony, również w przypadku złożenia przez podatnika oświadczenia o tej samej treści. Oświadczenie powinno zostać złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia".

Zgodnie z art. 33a ust. 6 podatnik jest obowiązany do przedstawienia organowi celnemu dokumentów potwierdzających rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu.

Jeśli w wyznaczonym wyżej terminie podatnik nie przedstawi tych dokumentów, traci prawo do rozliczenia podatku w deklaracji podatkowej na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 ustawy. W takim przypadku, obowiązkiem podatnika jest zapłata organowi celnemu kwoty podatku wraz z odsetkami.

Jeżeli podatnik nie będzie przestrzegał ustawowego terminu na przedstawienie organowi celnemu dokumentów potwierdzających rozliczenie VAT od importu towarów w deklaracji podatkowej, może on być - w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego - pozbawiony prawa do rozliczania VAT od importu w deklaracji podatkowej na okres 36 miesięcy, począwszy od okresu rozliczeniowego następującego po miesiącu, w którym ta decyzja zostanie podatnikowi doręczona. Decyzja ta nie będzie jednak wydana, jeśli nieprzestrzeganie ww. terminu będzie miało charakter sporadyczny, tj. nieistotny, w stosunku do liczby i wielkości operacji importowych rozliczanych w deklaracji VAT i będzie spowodowane okolicznościami niewynikającymi z zaniedbania lub świadomego działania podatnika.