Działalność handlowo-usługowa

W sytuacji, gdy podatnik zwolniony jest z obowiązku stosowania kas rejestrujących rozliczanie podatku należnego może być dokonywane w oparciu o regulacje zawarte w art. 84 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, podatnicy świadczący usługi w zakresie handlu, którzy dokonują sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej od podatku lub opodatkowanej według różnych stawek, a nie są obowiązani prowadzić ewidencji, o której mowa w art. 111 ust. 1 (tj. przy zastosowaniu kas rejestrujących), mogą w celu obliczenia kwoty podatku należnego dokonać podziału sprzedaży towarów w danym okresie rozliczeniowym w proporcjach wynikających z udokumentowanych zakupów z tego okresu, w którym dokonano zakupu. Do obliczenia tych proporcji przyjmuje się wyłącznie towary przeznaczone do dalszej sprzedaży według cen uwzględniających podatek.

Ewidencja sprzedaży w tym przypadku jest niezwykle uproszczona i polega na ewidencjonowaniu kwoty brutto utargu za dany miesiąc.

» Sprzedaż opodatkowana według jednej stawki

Sama ewidencja sprzedaży dla rozliczenia podatku należnego na ogół nie jest wystarczająca. Ewidencja ta wystarczy tylko w przypadku gdy podatnik dokonuje sprzedaży towarów lub usług opodatkowanych jednakową stawką podatku.

Uwaga

Jeżeli podatnik dokonuje sprzedaży opodatkowanej tylko jedną stawką podatku - kwotę należnego podatku oblicza się na koniec miesiąca przeliczając wykazany obrót rachunkiem "w stu", tj. z zastosowaniem wzoru:

gdzie:

KP - oznacza kwotę należnego podatku,

WB - oznacza wartość brutto osiągniętego obrotu,

SP - oznacza stawkę podatku (23%, 8% lub 5%).

Ustawodawca przewidział również metodę uproszczoną obliczania kwot podatku. Jak bowiem stanowi art. 85 w powiązaniu z art. 146b ustawy o VAT, w przypadku świadczenia przez podatnika usług, w tym w zakresie handlu i gastronomii, kwota podatku należnego może być obliczana jako iloczyn wartości dostawy i stawki:

1) 18,70% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 23%,

2) 7,41% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 8%.

Stosując tę metodę uzyskujemy jednak nieco mniej dokładne wyniki.

» Sprzedaż opodatkowana według różnych stawek

Na ogół jednak u podatników występuje sprzedaż opodatkowana według różnych stawek lub też część obrotów korzysta ze zwolnienia z VAT i konieczne są dodatkowe obliczenia, aby móc prawidłowo odprowadzić VAT należny.

Podatnik, aby dokonać obliczenia kwot podatku należnego musi wówczas skorzystać ze szczególnej formy ewidencji zakupu z tego samego miesiąca. Ewidencja ta powinna zawierać wszystkie zakupy, także te, które nie są potrzebne do sporządzenia deklaracji podatkowej w części dotyczącej podatku naliczonego. Mowa tu o zakupach towarów ustawowo zwolnionych od podatku oraz zakupach dokonanych u podatników zwolnionych podmiotowo od podatku. Ewidencja taka jest niezbędna dla ustalenia proporcji zakupów według poszczególnych stawek podatkowych (proporcja liczona jest według cen zawierających podatek oraz zwolnionych z VAT), przy czym zakupy dokonane u podatników zwolnionych od podatku klasyfikuje się do poszczególnych kategorii ze względu na stawkę podatku jaka obowiązywałaby, gdyby towary te były zakupione u podatników niekorzystających ze zwolnienia od podatku.

Uwaga

Ewidencja prowadzona w celu "szacunkowego" obliczenia kwot podatku należnego z zastosowaniem art. 84 ust. 1 ustawy o VAT obejmuje tylko towary handlowe.

Po obliczeniu struktury zakupu, tj. ustaleniu jaki procent ogólnych zakupów towarów handlowych stanowią zakupy opodatkowane według poszczególnych stawek podatkowych, podatnik zgodnie z ustawą przyjmuje założenie, że w danym miesiącu struktura sprzedaży i struktura zakupów pokrywają się. Jeżeli zatem zakupy opodatkowane według stawki 8% wynosiły 60% całości opodatkowanych zakupów, to podatnik przyjmuje, że również 60% sprzedaży opodatkowanej jest według tej stawki i jeśli obroty w danym miesiącu wyniosły 3.000 zł, to przyjmuje się, że sprzedaż na kwotę 1.800 zł była opodatkowana według stawki 8%.

Wyliczenie to daje podstawę do prawidłowego wypełnienia części C deklaracji VAT.

Taka metoda jest dopuszczona przepisami, co nie oznacza, że jest to jedyna możliwa metoda obliczania obrotu i kwot podatku należnego. Podatnik może ustalić własną metodę obliczania danych niezbędnych do prawidłowego sporządzania deklaracji.

Można zatem prowadzić szczegółową ewidencję sprzedaży, w której podatnik ewidencjonował będzie każdą transakcję z podziałem na stawki.