Szczególne procedury przewidziane dla drobnych przedsiębiorców

Status drobnego przedsiębiorcy

Zwolnienie z podatku VAT przysługuje tzw. drobnym przedsiębiorcom, tj. podatnikom, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Kwestie te reguluje art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

Ze zwolnienia z VAT korzysta również sprzedaż dokonywana przez podatnika rozpoczynającego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT w trakcie roku podatkowego, jeżeli przewiduje on, iż jej wartość nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150.000 zł. Stanowi tak art. 113 ust. 9 ustawy o VAT. Jeżeli faktyczna sprzedaż przekroczy w trakcie roku podatkowego powyższy limit, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

W celu wyliczenia kwoty, która spowoduje utratę prawa do zwolnienia ze względu na obroty, w sytuacji gdy podatnik rozpocznie działalność w trakcie 2016 r., należy zastosować następujący wzór:

A = 150.000 zł × B/C

gdzie:

Należy wskazać, że do wartości sprzedaży uprawniającej do korzystania z omawianego zwolnienia nie wlicza się kwoty podatku. Nie wlicza się również czynności wymienionych w art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, a mianowicie:

1) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju i sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,

c) usług ubezpieczeniowych

- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Podatnik, który decyduje się na zwolnienie z VAT, nie musi składać żadnych deklaracji informujących urząd skarbowy o wyborze zwolnienia. Ustawodawca dał tym podatnikom prawo do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Złożenie tego formularza nie oznacza jednocześnie utraty prawa do zwolnienia.

Druk VAT-R dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Podatek VAT.

Zgłoszenie rejestracyjne obowiązkowo składa natomiast podatnik, który chce zrezygnować z przysługującego mu zwolnienia ze względu na obroty lub który z tego zwolnienia korzystać nie może z uwagi na rodzaj prowadzonej działalności. W przypadku rozpoczęcia sprzedaży zgłoszenie powinno być dokonane przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. W sytuacji rezygnacji ze zwolnienia, zgłoszenia należy dokonać przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. Z tym że w przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Należy wskazać, że za samo złożenie zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R) podatnik nie uiszcza opłaty skarbowej. W przypadku gdy zażąda potwierdzenia zarejestrowania go jako podatnika, wówczas musi uiścić stosowną opłatę. Potwierdza to brzmienie art. 96 ust. 4 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego", a w przypadku podatników zwolnionych z VAT jako "podatnika VAT zwolnionego" i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.

Inaczej rzecz ujmując, składając formularz VAT-R podatnik nie musi uiszczać żadnej opłaty. W sytuacji gdy podatnik zażąda potwierdzenia zgłoszenia rejestracyjnego (złoży wniosek w tej sprawie), wówczas musi liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej. Od czynności urzędowej polegającej na potwierdzeniu zarejestrowania podatnika VAT pobierana jest bowiem opłata skarbowa w wysokości 170 zł. Jej wysokość określona została w załączniku do ustawy o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2015 r. poz. 783 ze zm.).

Rezygnacja i powrót do zwolnienia

Podatnicy korzystający ze zwolnienia z VAT mogą z niego zrezygnować. Umożliwia to art. 113 ust. 4 ustawy o VAT. Jest to możliwe pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. W przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku podatkowego, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Podatnik, który zamierza zrezygnować ze zwolnienia z VAT zawiadomienie w tej sprawie składa na druku VAT-R, który jest zgłoszeniem rejestracyjnym w zakresie podatku od towarów i usług. W formularzu tym należy zaznaczyć poz. 33 i 38 w części C.1 informujące o rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT.

Czynny podatnik VAT w szczególnych okolicznościach ma prawo do rezygnacji z opodatkowania i ponownego skorzystania ze zwolnienia ze względu na wysokość obrotów. Kwestie te szczegółowo reguluje art. 113 ust. 11 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia sprzedaży od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może ponownie z niego skorzystać, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował.

Powrót do zwolnienia z VAT możliwy jest wówczas, gdy:

• wartość sprzedaży w ubiegłym roku (jak i bieżącym) nie przekroczyła 150.000 zł, oraz
   
• podatnik nie wykonuje czynności określonych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, np. nie świadczy usług prawniczych.

Wybór zwolnienia z VAT dokonywany jest poprzez złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia aktualizacyjnego VAT-R. Aktualizację tę należy złożyć w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpił wybór zwolnienia z VAT. Mówi o tym art. 96 ust. 12 ustawy o VAT.

Z powołanego przepisu wynika, że jeżeli dane zawarte w zgłoszeniu rejestracyjnym ulegną zmianie, podatnik jest obowiązany zgłosić zmianę w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym ona nastąpiła.