Czynności wyłączone z WNT

Ustawodawca wymienia obszerną listę przypadków, w których wewnątrzwspólnotowe nabycie nie powstaje (tzn. nabycie towaru przez polski podmiot od podmiotu z kraju UE nie rodzi obowiązku opodatkowania i wykazania w deklaracji podatkowej). Są to m.in. sytuacje wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT (przy zachowaniu szczególnych warunków), a mianowicie:

• przywóz towarów przez siły zbrojne państw innych niż RP będących sygnatariuszami Traktatu Północnoatlantyckiego do użytku własnego takich sił lub personelu cywilnego im towarzyszącego lub też w celu zaopatrzenia ich mes i kantyn, jeżeli siły te biorą udział we wspólnych działaniach obronnych (jeżeli import tych towarów byłby zwolniony od podatku na mocy art. 45 ust. 1 pkt 9),
   
• przywóz towarów przeznaczonych do użytku służbowego i osobistego służb dyplomatycznych i organizacji międzynarodowych mających siedzibę lub placówkę na terytorium kraju,
   
• dostawa pełnomorskich środków transportu na rzecz armatorów morskich, a także części do tego sprzętu i wyposażenia,
   
• dostawa środków transportu lotniczego oraz części zamiennych i wyposażenia pokładowego przez przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym,
   
• dostawa towarów służących bezpośrednio zaopatrzeniu statków,
   
• dostawa towarów służących zaopatrzeniu środków transportu lotniczego używanych przez przewoźników lotniczych głównie w transporcie międzynarodowym.

Z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów nie mamy do czynienia również w sytuacji, gdy u podatnika unijnego dokonującego sprzedaży, czynność ta nie jest kwalifikowana jako dostawa towarów, w sytuacji gdy dostawcą jest podmiot korzystający ze zwolnienia od podatku od wartości dodanej oraz gdy dostawa opodatkowana jest przez kontrahenta w systemie marży.

Wyłączenie z opodatkowania WNT ma również miejsce, gdy nabywane towary są przez kontrahenta zagranicznego instalowane lub montowane na terytorium Polski z próbnym uruchomieniem lub bez niego (art. 10 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). W takim bowiem przypadku uznaje się, że miejscem dostawy jest miejsce, w którym następuje instalacja bądź montaż. W podobnych przypadkach mogą wystąpić dwie sytuacje: albo unijny dostawca ma na terytorium Polski siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej i opodatkuje dostawę według stawek krajowych, albo też polski nabywca sam opodatkuje nabycie towaru, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy, WNT nie występuje również w sytuacji, gdy nabycie towarów dokonywane jest przez podmioty nieuprawnione do odliczania podatku naliczonego, rolników ryczałtowych dla potrzeb działalności rolniczej, podatników, u których sprzedaż jest zwolniona z opodatkowania na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, osoby prawne niebędące podatnikami. Jest to wyłączenie podmiotowe, uzależnione od całkowitej wartości nabycia. Wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów uprawniająca do wyłączenia od podatku VAT wynosi 50.000 zł. Przy wyliczaniu tej kwoty nie uwzględnia się kwoty zapłaconego podatku od wartości dodanej, nabycia nowych środków transportu i wyrobów akcyzowych. Wyłączenie to będzie miało jednak miejsce, jeżeli całkowita wartość netto WNT na terytorium kraju nie przekroczyła również w poprzednim roku podatkowym kwoty 50.000 zł (art. 10 ust. 2).

W przypadku gdy suma obrotu z tytułu nabycia towarów od podatników z terytorium UE przekroczy kwotę 50.000 zł, uznaje się, że od momentu przekroczenia tej kwoty ma miejsce opodatkowane wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (art. 10 ust. 5 ustawy).

Wyłączenie z katalogu WNT nie dotyczy przypadków nabycia nowych środków transportu oraz wyrobów akcyzowych, dla których bez względu na to, kto jest dostawcą i nabywcą, zawsze wystąpi opodatkowane wewnątrzwspólnotowe nabycie.

W myśl art. 12 ustawy o VAT przemieszczenia towarów, o którym mowa w art. 11 ust. 1 (przemieszczenie własnych towarów podatnika pomiędzy krajami UE), przez podatnika podatku od wartości dodanej, lub na jego rzecz nie uznaje się za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, w przypadku gdy:

1) towary przewożone są czasowo z terytorium państwa unijnego na terytorium Polski; jest to możliwe wówczas, gdy towary są przemieszczane na terytorium kraju, gdzie zostaną wykonane na nich usługi polegające na ich wycenie lub wykonaniu na nich prac; warunkiem jednak do takiego wyłączenia jest wywiezienie towarów po wykonaniu na nich usług z powrotem na terytorium państwa członkowskiego, z którego zostały przywiezione,

2) towary są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, dla których miejscem dostawy jest terytorium kraju, jeżeli towary te są przemieszczane przez tego podatnika lub na jego rzecz,

3) przemieszczenie towarów następuje w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,

4) towary są przemieszczane na pokładach statków, samolotów lub pociągów w trakcie części transportu pasażerskiego wykonywanego na terytorium UE, z przeznaczeniem dokonania ich dostawy na pokładach tych pojazdów,

5) towary mają być przedmiotem czynności odpowiadającej eksportowi towarów dokonanej przez tego podatnika na terytorium państwa członkowskiego, z którego są przemieszczane na terytorium kraju,

6) towary mają być przedmiotem czynności odpowiadającej wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów dokonanej przez tego podatnika na terytorium państwa członkowskiego, z którego są przemieszczane na terytorium kraju,

7) towary mają być czasowo używane na terytorium kraju, w celu świadczenia usług przez tego podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu,

8) towary mają być czasowo używane przez tego podatnika na terytorium kraju, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące, pod warunkiem że import takich towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju z uwagi na ich przywóz czasowy byłby zwolniony od cła,

9) przemieszczeniu podlega gaz w systemie gazowym lub energia elektryczna w systemie elektroenergetycznym, energia cieplna lub chłodnicza przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej.

Z chwilą gdy ustaną okoliczności, o których mowa powyżej, przemieszczenie towarów uznaje się za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.