Sposoby określenia proporcji

Obowiązkiem podatnika, w sytuacji gdy wykonuje on oprócz działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT również działalność pozostającą poza zakresem tego podatku, jest ustalenie na podstawie danych za poprzedni rok podatkowy proporcji, w jakiej zakup służy wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, a w jakiej - innym celom, pozostającym poza regulacją ustawy o VAT. Zatem prewspółczynnik na 2016 r. ustalić należy w oparciu o dane z roku 2015.

Uwaga

Sposób określenia proporcji - zgodnie z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT - powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Przy ustalaniu prewspółczynnika, należy pamiętać, że sposób określenia proporcji będzie najbardziej odpowiadał specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli:

1) będzie zapewniał dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

2) będzie obiektywnie odzwierciedlał część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie będzie możliwe.

W ustawie o VAT wskazano przykładowe dane, w oparciu o które podatnik będzie mógł wyznaczyć sposób określenia proporcji. Aby móc proporcję tę ustalić, zgodnie z art. 86 ust. 2c ustawy o VAT - podatnik może wykorzystać w szczególności następujące dane:

1) średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością;

2) średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością;

3) roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza;

4) średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością.

Uwaga

Co do zasady podatnik może sam zdecydować w oparciu o jaką metodę ustali prewspółczynnik na dany rok. Metoda ta powinna odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

3.1. Prewspółczynnik ustalony na podstawie protokołu

Jeżeli podatnik uzna, że w odniesieniu do wykonywanej przez niego działalności i w stosunku do dokonywanych przez niego nabyć, prewspółczynnik ustalony na podstawie danych za ubiegły rok podatkowy (2015) byłby niereprezentatywny, może on na podstawie art. 86 ust. 2h ustawy o VAT - uzgodnić z organami podatkowymi (w formie protokołu) najbardziej reprezentatywny dla specyfiki prowadzonej działalności i dokonywanych nabyć sposób określenia proporcji odliczania podatku naliczonego.

Podobna zasada dotyczy podatników rozpoczynających w danym roku podatkowym wykonywanie działalności gospodarczej i działalności innej niż działalność gospodarcza. Wówczas do obliczenia proporcji przyjąć powinien dane wyliczone szacunkowo, według prognozy ustalonej w formie protokołu z naczelnikiem urzędu skarbowego.

3.2. Szczególne zasady określania prewspółczynnika

W stosunku do niektórych podatników wskazano konkretne metody określania prewspółczynnika. Na podstawie art. 86 ust. 22 ustawy o VAT, Ministerstwo Finansów wydało rozporządzenie z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz. U. poz. 2193).

Szczególne zasady określania prewspółczynnika dotyczą:

1) jednostek samorządu terytorialnego oraz utworzonych przez nie samorządowych jednostek budżetowych, czyli obsługujących jednostki samorządu terytorialnego urzędów i pozostałych samorządowych jednostek budżetowych oraz zakładów budżetowych,

2) państwowych jednostek budżetowych,

3) uczelni publicznych,

4) instytutów badawczych.

W przypadku jednostki samorządu terytorialnego - na podstawie § 3 ww. rozporządzenia, sposób określenia proporcji ustala się odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego.

Dane, na podstawie których podmioty te ustalić muszą prewspółczynnik na 2016 r. prezentujemy poniżej w formie tabeli:

Wskazane wyżej podmioty, dla których ustalono szczególne zasady ustalania prewspółczynnnika nie muszą jednak stosować zawartych w rozporządzeniu zapisów. Mogą oni zastosować inny, bardziej ich zdaniem reprezentatywny sposób określenia proporcji, przy czym rezygnując ze stosowania przepisów rozporządzenia, nie będą mogli skorzystać z pewności prawa gwarantowanej tym aktem.