Rozliczenia z fiskusem na preferencyjnych zasadach

Podatnicy będący osobami fizycznymi osiągającymi dochody opodatkowane według skali podatkowej, czyli korzystającymi w rozliczeniach z fiskusem z formularzy zeznań rocznych PIT-37 lub PIT-36, przed wypełnieniem zeznania powinni sprawdzić, w jaki sposób mogą dokonać rocznego rozliczenia z fiskusem. Ustawodawca w tym zakresie przewidział dla nich bowiem rozliczenie:

1) indywidualne,

2) w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci,

3) wspólnie z żyjącym małżonkiem,

4) jako wdowa lub wdowiec, wspólnie z małżonkiem, który zmarł przed końcem 2015 r. albo po jego zakończeniu, ale jeszcze przed złożeniem zeznania.

Wyboru sposobu rozliczenia dokonuje się poprzez zaznaczenie właściwego kwadratu na formularzu sporządzanego zeznania rocznego. Wskazanie go jest bardzo istotne dla sprawdzenia przez urząd skarbowy poprawności wyliczenia podatku. Jeśli np. nie zaznaczymy, że rozliczamy się jako samotny rodzic, a wyliczymy podatek w sposób preferencyjny, urząd skarbowy może zakwestionować zasadność naszych wyliczeń.

Aby móc skorzystać z jednego ze sposobów rozliczeń nazywanych preferencyjnymi, wymienionych w punktach od 2) do 4), należy spełnić szereg ustawowych wymogów.

Gdy rodzic ma status samotnego

Na wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, rodzic lub opiekun prawny może ustalić podatek dochodowy w podwójnej wysokości podatku obliczonego według skali podatkowej od połowy swoich dochodów (i ewentualnie dochodów małoletniego dziecka, o których mowa w art. 7 ustawy o pdof), jeżeli w 2015 r. samotnie wychowywał dzieci, mając jednocześnie status:

• panny, kawalera, wdowy, wdowca, rozwódki, rozwodnika albo
   
• osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoby pozostającej w związku małżeńskim z małżonkiem pozbawionym praw rodzicielskich lub odbywającym karę pozbawienia wolności.

Omawiana metoda rozliczenia dochodów wiąże się z wychowywaniem dzieci:

1) małoletnich,

2) bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) do ukończenia 25. roku życia uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o pdof w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3.089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Aby skorzystać z tego sposobu rozliczenia dochodów za 2015 r., zeznanie podatkowe, zawierające wniosek o jego zastosowanie, należy złożyć w urzędzie skarbowym w terminie do 2 maja 2016 r. (30 kwietnia 2016 r. przypada w sobotę, stąd przesunięcie terminu na poniedziałek). Jak już wskazaliśmy na wstępie, wniosek o zastosowanie metody opodatkowania określonej dla osób samotnie wychowujących dzieci zawarty jest w PIT-36 i PIT-37.

Uzyskiwanie przez rodzica lub dziecko przychodów z prywatnego najmu opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym nie odbiera rodzicowi możliwości preferencyjnego rozliczenia.

Ponadto, aby móc rozliczyć się w preferencyjny sposób, konieczne jest, by do rodzica (opiekuna prawnego) oraz do dzieci, nie miały w roku podatkowym zastosowania przepisy:

• o podatku liniowym,
   
• ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z wyjątkiem stosowania opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym przychodów z umów najmu lub innych umów o podobnym charakterze zawartych poza działalnością gospodarczą,
   
• ustawy o podatku tonażowym.

Rodzic (opiekun prawny) niebędący polskim rezydentem, aby skorzystać z tej preferencji, rozliczając dochody osiągnięte w Polsce, musi dodatkowo spełnić warunki określone w art. 6 ust. 4a, 12 i 13 ustawy o pdof.

Wspólne rozliczenie małżonków

Możliwość rozliczenia dochodów małżonków we wspólnym zeznaniu stanowi uprawnienie, z którego mogą oni skorzystać również dopiero po spełnieniu łącznie szeregu warunków przewidzianych w ustawie o pdof. Wskazują one, że zasadniczo małżonkowie:

• muszą podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
   
• między nimi przez cały rok podatkowy musi istnieć wspólność majątkowa,
   
• powinni pozostawać w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
    
• żadne z nich nie może prowadzić działalności gospodarczej opodatkowanej 19% podatkiem liniowym,
   
• nie mogą do nich mieć zastosowania przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem określonym w art. 6 ust. 9 ustawy o pdof) lub ustawy o podatku tonażowym.

Spełniając te wymogi małżonkowie mogą być opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów, jeżeli zgłoszą taką wolę we wspólnym wniosku wyrażonym w zeznaniu rocznym. W takim przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków może być wyrażony przez jedno z małżonków.

Wniosek wyrażony przez jedno z małżonków traktowany jest na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Powyższe zasady i sposób opodatkowania mają zastosowanie również do małżonków:

1) którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

2) z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej

- jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Polski przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Wdowa lub wdowiec ze wspólnym zeznaniem

Łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, a jedno z nich zmarło, następuje na wniosek o łączne opodatkowanie małżonków złożony przez wdowę lub wdowca. Uprawniona do złożenia takiego wniosku jest osoba, która:

• zawarła związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jej małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,
   
• pozostawała w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jej małżonek zmarł po upływie roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania podatkowego.

Wniosek ten powinien zostać zawarty w zeznaniu podatkowym, nie później niż w terminie złożenia zeznania za dany rok, tj. do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (tj. za 2015 r. do 2 maja 2016 r. z uwagi na to, że 30 kwietnia 2016 r. przypada w sobotę).