Zmiany w zakresie odpowiedzialności członków zarządu, likwidatorów i wspólników

Przesłanki uwolnienia się członków zarządu od odpowiedzialności od 1 stycznia 2016 r. dostosowane są do nowych rozwiązań prawnych Prawa restrukturyzacyjnego i Prawa upadłościowego. Nowe brzmienie otrzymały art. 299 K.s.h. oraz art. 116 Ordynacji podatkowej.

Wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego w spółce pozwoli członkowi zarządu na uniknięcie odpowiedzialności za jej długi, jeżeli we właściwym czasie dojdzie do wydania przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego (przyspieszonego układowego, układowego bądź sanacyjnego). Natomiast w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu do uwolnienia się od odpowiedzialności za długi spółki konieczne jest doprowadzenie do zawarcia układu z wierzycielami i uzyskanie w sądzie postanowienia o zatwierdzeniu układu, zanim minie czas na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zmiany w Ordynacji podatkowej

Z punktu widzenia zasad odpowiedzialności m.in. wspólników spółek osobowych za zaległości podatkowe/składkowe, zmiany z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadziła także ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1649, dalej jako ustawa nowelizująca).

W Ordynacji podatkowej zmodyfikowana została treść art. 52. Zmiany te dotyczą procedury zwrotu nadpłaty lub zwrotu podatku w sytuacjach określonych w tym przepisie. Poza tym dodany został art. 52a dotyczący pobranego nienależnie (lub w wysokości wyższej od należnej) wynagrodzenia płatników lub inkasentów.

Do tych zmian dostosowana została treść przepisów regulująca odpowiedzialność wspólników i członków organów spółek. Poza tym stosownie do nowych rozwiązań zmodyfikowana została treść art. 115 § 4.

Analogiczne zmiany redakcyjne jak w art. 115 zostały wprowadzone w art. 116 § 2 dotyczącym zaległości podatkowych spółki z o.o., spółki z o.o. w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji.

Utrata bytu spółki a odpowiedzialność

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy nowelizującej utrata bytu prawnego spółki handlowej niemającej osobowości prawnej nie powoduje wygaśnięcia jej zobowiązań podatkowych. Jeżeli zaległość podatkowa takiej spółki powstaje już po utracie jej bytu prawnego, odpowiedzialność podatkową powinny ponosić osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki. W związku z tymi założeniami nowe brzmienie otrzymał art. 115 § 2 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z drugim zdaniem tego przepisu za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po rozwiązaniu spółki (dotychczas tylko te zobowiązania są objęte odpowiedzialnością), za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po rozwiązaniu spółki, oraz za zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a Ordynacji podatkowej powstałe po rozwiązaniu spółki, odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.

Analogiczne w przypadku spółek kapitałowych w art. 116 Ordynacji podatkowej dodany został także § 2a. Od 1 stycznia 2016 r. stanowi on, że za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki. Przepis art. 115 § 4 stosuje się odpowiednio do byłego członka zarządu.

Wniesienie aportu do spółki

Od 1 stycznia 2016 r. art. 93a § 5 Ordynacji podatkowej wprost stanowi, że spółka niemająca osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa, wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa wniesionego przedsiębiorstwa, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek niemających osobowości prawnej.

Poza tym dodany został do Ordynacji podatkowej art. 112c. Na jego mocy spółka niemająca osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału swoje przedsiębiorstwo, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia wniesienia przedsiębiorstwa zaległości podatkowe związane z wniesionym przedsiębiorstwem.

Zaświadczenie dla byłego wspólnika

Od nowego roku wprowadzona została podstawa prawna do wydawania przez organy podatkowe zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych rozwiązanej spółki cywilnej na żądanie byłego wspólnika tej spółki (art. 306h § 3 Ordynacji podatkowej). Dzięki temu byli wspólnicy spółek cywilnych będą mogli przedłożyć takie zaświadczenie w szczególności w banku. Z jego punktu widzenia istotna jest bowiem informacja, czy były wspólnik spółki cywilnej może potencjalnie ponosić odpowiedzialność podatkową - jako osoba trzecia - za zaległości zlikwidowanej spółki cywilnej.

Nowe zasady odpowiedzialności likwidatorów

Na mocy nowego art. 299¹ K.s.h. do likwidatorów spółki z o.o., z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd, przepis art. 299 K.s.h. stosuje się odpowiednio. Co więcej, w Ordynacji podatkowej dodany został art. 116b dotyczący odpowiedzialności likwidatorów spółek (z wyjątkiem tych ustanowionych przez sąd) i innych osób prawnych za zaległości podatkowe i składkowe powstałe w czasie likwidacji. Obecnie stosuje się do nich odpowiednio przepisy art. 116 i art. 116a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 454 ustawy P.r. likwidatorzy nie odpowiadają jednak za zaległości podatkowe oraz zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne powstałe przed dniem 1 stycznia 2016 r.