Zmiany w podatku dochodowym (PIT i CIT) związane ze wspieraniem innowacyjności

W Dzienniku Ustaw z 2 listopada 2015 r., pod poz. 1767, opublikowano ustawę z dnia 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności.

Mocą tej ustawy znowelizowano m.in. ustawy o podatku dochodowym. Nowelizacja wprowadza m.in. ulgę, polegającą na umożliwieniu odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, tzw. kosztów kwalifikowanych ("nowy" art. 18d ustawy o PDOP i art. 26e ustawy o PDOF).

Ustawa nowelizująca (z pewnym wyjątkiem) weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Od tego dnia zaczęły też obowiązywać zmienione przepisy ustawy o PIT i CIT. Przy czym podatnicy CIT, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2016 r. oraz zakończy się po 31 grudnia 2015 r., stosują do końca przyjętego przez siebie roku podatkowego przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r.

» Ulga na nowe technologie zastąpiona odliczaniem kosztów na działalność badawczo-rozwojową

Ustawa nowelizująca uchyliła art. 18b ustawy o PDOP oraz art. 26c ustawy o PDOF. Oznacza to, że dotychczasowa ulga na nowe technologie została zlikwidowana. Jednak podatnicy, którzy przed końcem roku podatkowego rozpoczętego przed dniem 1 stycznia 2016 r. nabyli prawo do odliczenia wydatków poniesionych na nabycie nowych technologii, zachowują prawo do tych odliczeń po 31 grudnia 2015 r. na dotychczasowych zasadach.

W miejsce ulgi na nowe technologie ustawodawca wprowadził nowe, korzystne dla podatników rozwiązania prawne. Umożliwił podatnikom odliczanie od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 18 ustawy o PDOP oraz odpowiednio art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2 ustawy o PDOF, kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową.

Koszty te nazwał kosztami kwalifikowanymi.

Za koszty kwalifikowane uznaje się:

• należności ze stosunku pracy oraz składki z tytułu tych należności, w części finansowanej przez płatnika składek, jeżeli te należności i składki dotyczą pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej,
   
• nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową,
   
• ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej,
   
• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem.

Za koszty kwalifikowane uznaje się również dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością. Do kosztów, o których mowa w zdaniu pierwszym, nie stosuje się przepisu art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o PDOP i odpowiednio art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PDOF.

W odniesieniu do ww. należności ze stosunku pracy oraz składek z tytułu tych należności (w części finansowanej przez płatnika składek) kwota kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć 30% tych kosztów.

W odniesieniu do pozostałych wyżej wymienionych kosztów, kwota kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć:

a) 20% tych kosztów - jeżeli podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,

b) 10% tych kosztów - w przypadku pozostałych podatników.

Podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową są zobowiązani wyodrębnić w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych koszty działalności badawczo-rozwojowej.

WAŻNE: Koszty kwalifikowane ponoszone w ramach badań podstawowych podlegają odliczeniu wyłącznie pod warunkiem, że badania te są prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki. Koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Przedmiotowego odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. Podatnicy, którzy korzystają z przedmiotowego odliczenia, są obowiązani wykazać w zeznaniu koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu.

UWAGA! Jeśli podatnik poniósł za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia - odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części - dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.

Prawo do omawianego odliczenia nie przysługuje podatnikowi, jeżeli w roku podatkowym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia.

Definicje

Zgodnie z "nowym" art. 4a pkt 26 ustawy o PDOP i art. 5a pkt 38 ustawy o PDOF, za działalność badawczo-rozwojową uważa się działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Przez badania naukowe rozumie się ("nowy" art. 4a pkt 27 ustawy o PDOP i art. 5a pkt 39 ustawy o PDOF):

• badania podstawowe - oryginalne prace badawcze, eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne,
   
• badania stosowane - prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy, zorientowane przede wszystkim na zastosowanie w praktyce,
   
• badania przemysłowe - badania mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności w celu opracowywania nowych produktów, procesów i usług lub wprowadzania znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów i usług; badania te uwzględniają tworzenie elementów składowych systemów złożonych, budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym lub w środowisku symulującym istniejące systemy, szczególnie do oceny przydatności danych rodzajów technologii, a także budowę niezbędnych w tych badaniach linii pilotażowych, w tym do uzyskania dowodu w przypadku technologii generycznych.

Za kolei za prace rozwojowe uważa się nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów i usług, z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, istniejących usług oraz innych operacji w toku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń, w szczególności ("nowy" art. 4a pkt 28 ustawy o PDOP i art. 5a pkt 40 ustawy o PDOF):

• opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych oraz demonstracje, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których ostateczny kształt nie został określony,
   
• opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy stanowi produkt końcowy gotowy do wykorzystania komercyjnego, a jego produkcja wyłącznie do celów demonstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt kosztowna.

» Objęcie udziałów/akcji w spółce kapitałowej w zamian za wkład w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej

Na podstawie art. 13 ustawy nowelizującej z dnia 25 września 2015 r. nie ustala się przychodu i kosztów uzyskania przychodów z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej w zamian za wkład niepieniężny w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej, wniesiony przez podmiot komercjalizujący, jeżeli wkład został wniesiony w 2016 r. albo w 2017 r.

Kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji) są wydatki poniesione na ich objęcie, do wysokości nominalnej wartości tych udziałów (akcji).

Zasad tych nie stosuje się jednak, gdy przedmiotem wkładu niepieniężnego jest autorskie prawo majątkowe do programu komputerowego.

» Zwolnienie z CIT dochodu z tytułu zbycia udziałów (akcji), nabytych w 2016 r. albo 2017 r. przez spółkę kapitałową lub spółkę komandytowo-akcyjną

Kolejna zmiana, wprowadzona nowelizacją z dnia 25 września 2015 r., dotycząca wspierania innowacyjności, polega na zwolnieniu z CIT dochodu z tytułu zbycia udziałów (akcji), nabytych w 2016 r. albo 2017 r. przez spółkę kapitałową lub spółkę komandytowo-akcyjną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest dokonywanie inwestycji, po spełnieniu warunków określonych w art. 14 przedmiotowej ustawy nowelizującej.

W przypadku ww. spółki zwolnienia, o którym mowa w art. 22 ust. 4 ustawy o PDOP, nie stosuje się do tej części dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych przez nią wypłaconych, która proporcjonalnie odpowiada udziałowi ww. dochodów z tytułu zbycia udziałów (akcji) w całości dochodów tej spółki osiągniętych w okresie, za który dywidenda oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych są wypłacane. Tak wynika z art. 14 ust. 4 omawianej ustawy nowelizującej.