Dopełnienie obowiązków w zakresie podatku transportowego

Duża część posiadaczy pojazdów zobowiązana jest do opłacania z tego tytułu podatku od środków transportowych i regulowania zobowiązań z tym związanych. Jakie pojazdy podlegają opodatkowaniu? Kto go opłaca? Jakich formalności musi dopełnić podatnik? Kiedy podatnik może odzyskać opłacony podatek od środków transportowych?

Pojazdy podlegające opodatkowaniu

Parametrem, który decyduje o objęciu danego pojazdu podatkiem od środków transportowych, jest dopuszczalna masa całkowita (dmc) pojazdu.

Pojazdy podlegające opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych to:

• samochody ciężarowe o dmc powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton,
• samochody ciężarowe o dmc równej lub wyższej niż 12 ton,
• ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dmc zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton,
• ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dmc zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton,
• przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dmc od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,
• przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dmc równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,
• autobusy.

Należy jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca, ustalając katalog przedmiotów opodatkowania, indywidualnie traktuje pojazdy i naczepy. Ustalenie dmc zespołu pojazdów ma jedynie wpływ na ustalenie właściwej stawki podatku. Zatem każde z nich stanowi odrębny przedmiot opodatkowania. Potwierdza to orzecznictwo sądowe. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 stycznia 2013 r., sygn. akt II FSK 1218/11, orzekł, że użyty przez ustawodawcę w art. 8 pkt 3 i pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zwrot "o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów" nie oznacza łącznego opodatkowania zespołu pojazdów, ale zróżnicowanie sytuacji podatkowej ciągników siodłowych (balastowych) o odmiennych parametrach technicznych.

Podatnik

Obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych. Jako właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany, oraz posiadaczy środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu. Natomiast w sytuacji, kiedy środek transportowy stanowi współwłasność dwóch lub więcej osób fizycznych lub prawnych, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach.

Na gruncie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w piśmiennictwie wyrażony został pogląd, że obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych spoczywa na właścicielach pojazdu, zaś konstrukcja podmiotu zobowiązanego z tytułu omawianego podatku powiązana jest zasadniczo z prawem własności, a nie przerejestrowaniem pojazdu. Jednak co istotne, sam fakt zarejestrowania pojazdu na określony podmiot nie przesądza o prawie własności i co za tym idzie - o obowiązku podatkowym w podatku od środków transportowych, jednak stanowi podstawę do przyjęcia domniemania prawnego, że podmiot ujawniony w ewidencji pojazdów jest właścicielem danego pojazdu, a co się z tym wiąże, w przypadku pojazdów ciężarowych, jest podatnikiem podatku od środków transportowych. Ewidencja pojazdów, jako dokument urzędowy w rozumieniu art. 194 § 1 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.), stanowi bowiem dowód tego, co zostało w niej urzędowo stwierdzone. Oczywiście domniemanie wynikające z tej ewidencji może zostać obalone, jednak w takim przypadku ciężar dowodu spoczywa na podatniku. Taki wniosek płynie z wyroku NSA z dnia 7 grudnia 2021 r., sygn. akt III FSK 3059/21.

Powstanie obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany na terytorium RP, a w przypadku nabycia środka transportowego zarejestrowanego - od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został nabyty. Zarejestrowanie środka transportowego oznacza jego rejestrację, z wyjątkiem rejestracji czasowej, w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. W przypadku zmiany właściciela środka transportowego zarejestrowanego, obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności.

Poza tym zobowiązanie podatkowe aktualizuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został dopuszczony ponownie do ruchu po upływie okresu, na jaki została wydana decyzja organu rejestrującego o czasowym wycofaniu tego pojazdu z ruchu.

Natomiast zobowiązanie wygasa z końcem miesiąca, w którym środek transportowy został wyrejestrowany lub wydana została decyzja organu rejestrującego o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu, lub z końcem miesiąca, w którym upłynął czas, na który pojazd powierzono.

Z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika, że konieczność opłacania podatku od środków transportowych nie jest uzależniona od użytkowania pojazdu czy też jego fizycznego posiadania. Tak więc okoliczność faktycznego niekorzystania z pojazdu, ze względu np. na jego zezłomowanie, wcale nie oznacza, że doszło do wygaśnięcia obowiązku podatkowego. Do tego niezbędne jest wyrejestrowanie pojazdu lub wydanie decyzji organu rejestrującego o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu. Natomiast dopóki pojazd jest zarejestrowany, na jego właścicielu ciąży obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych. Stanowisko to wielokrotnie było potwierdzane w orzecznictwie sądowym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 18 sierpnia 2021 r., sygn. akt I SA/Lu 656/20 (orzeczenie nieprawomocne), potwierdził, że ukształtowanie przez ustawodawcę wygaśnięcia obowiązku podatkowego w zakresie podatku od środków transportowych sprawia, że niekiedy obowiązek ten obciąża podatnika, mimo że środek transportowy już nie istnieje na skutek zniszczenia i mimo że właściciel środka transportowego utracił atrybut właściciela w rozumieniu przepisów prawa rzeczowego na skutek nieistnienia przedmiotu własności.

Obowiązek złożenia deklaracji podatkowej

Podatnicy podatku od środków transportowych mają obowiązek złożyć deklarację na podatek od środków transportowych do 15 lutego każdego roku podatkowego. Jeżeli nabywają pojazd po tym terminie, to deklarację muszą złożyć w ciągu 14 dni od dnia zakupu. Wówczas uwidacznia się w niej tylko nowo nabyty pojazd.

Właściwe dla podatku od środków transportowych formularze to:

• DT-1 (deklaracja),
• DT-1/A (załącznik do deklaracji DT-1).

Termin 14-dniowy na złożenie deklaracji (lub korekty deklaracji) obowiązuje również wtedy, gdy podatnik:

• nabędzie pojazd zarejestrowany w Polsce - jako osoba prawna lub fizyczna,
• zmieni adres zamieszkania lub siedziby,
• nabędzie pojazd ponownie dopuszczony do ruchu po czasowym jego wycofaniu z ruchu,
• otrzyma decyzję o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu,
• dojdzie do zmiany przeznaczenia pojazdu na pojazd zwolniony z podatku np. gdy w dowodzie rejestracyjnym zostanie oznaczony jako pojazd specjalny,
• dokona sprzedaży pojazdu,
• wyrejestruje pojazd.

Termin regulowania zobowiązania podatkowego

Podatek od środków transportowych jest płatny w dwóch ratach:

• do 15 lutego każdego roku podatkowego - I rata,
• do 15 września każdego roku podatkowego - II rata

proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego.

Jeżeli obowiązek podatkowy powstanie lub wygaśnie w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek podatkowy. Gdy obowiązek podatkowy powstanie po 1 lutego, a przed 1 września danego roku, to podatek za ten rok należy opłacić w dwóch równych ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego. Wówczas należy tego dokonać w terminie:

• 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego - I rata
• do 15 września danego roku - II rata.

Jeżeli obowiązek podatkowy powstanie od 1 września danego roku, podatek za ten rok należy opłacić jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Organ podatkowy

Organem właściwym w sprawach podatku od środków transportowych jest organ podatkowy, na którego terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika, a w przypadku przedsiębiorstwa wielozakładowego lub podmiotu, w którego skład wchodzą wydzielone jednostki organizacyjne - organ podatkowy, na terenie którego znajduje się zakład lub jednostka posiadająca środki transportowe podlegające opodatkowaniu. Tak stanowi art. 9 ust. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu wydanym w dniu 11 maja 2011 r., sygn. akt II FW 1/11, uznał, że w przypadku osób fizycznych właściwość miejscową organu podatkowego w zakresie podatku od środków transportowych ustala się w oparciu o ich miejsce zamieszkania.

Zwrot podatku w transporcie kombinowanym

Podatnicy podatku od środków transportowych wykorzystujący:

• samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej (dmc) powyżej 3,5 tony,
• ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dmc zespołu pojazdów od 3,5 tony,
• przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dmc od 7 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,

mogą do końca marca 2025 r. składać wnioski o zwrot zapłaconego w roku poprzednim podatku od tych środków wykorzystywanych w transporcie kombinowanym na terytorium RP.

Transport kombinowany to przewóz rzeczy, podczas którego samochód ciężarowy, przyczepa, naczepa z jednostką ciągnącą lub bez jednostki ciągnącej, nadwozie wymienne lub kontener 20-stopowy albo większy korzysta z drogi w początkowym lub końcowym odcinku przewozu, a na innym odcinku - z usługi kolei, żeglugi śródlądowej lub transportu morskiego, przy czym odcinek morski przekracza 100 km w linii prostej. Aby możliwe było uzyskanie zwrotu zapłaconego podatku, przewozy w transporcie kombinowanym muszą być wykonywane na terytorium Polski. Podstawę do sporządzenia wniosku stanowią dane zawarte w dokumentach przewozowych stosowanych przy wykonywaniu przewozów w transporcie kombinowanym, w których dokonano wpisu o wykonaniu przewozu koleją.

Wysokość zwrotu uzależniona jest od liczby jazd z ładunkiem lub bez ładunku wykonanych przez środek transportu w przewozie koleją w danym roku podatkowym. Wynosi on odpowiednio:

• od 100 jazd i więcej - 100% kwoty rocznego podatku,
• od 70 do 99 jazd włącznie - 75% kwoty rocznego podatku,
• od 50 do 69 jazd włącznie - 50% kwoty rocznego podatku,
• od 20 do 49 jazd włącznie - 25% kwoty rocznego podatku.

Wniosek o zwrot podatku należy złożyć do organu, na konto którego wcześniej wpłacono podatek.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54 ze zm.)

Ustawa z dnia 14.12.2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.)

Ustawa z dnia 13.06.2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 927 ze zm.)

Ustawa z dnia 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 70 ze zm.)