Otrzymanie przez przedsiębiorcę odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy

Przedsiębiorca otrzymał jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy. Świadczenie wypłacił ZUS. Czy odszkodowanie należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej?

Uzyskane przez przedsiębiorcę jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy nie jest przychodem z działalności gospodarczej. Naszym zdaniem, należy je zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 updof.

Jednorazowe odszkodowanie jest świadczeniem wypłacanym w ramach ubezpieczenia wypadkowego, przysługującym z tytułu wypadku przy pracy. Możliwość jego otrzymania dotyczy nie tylko pracowników, ale również m.in. osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

W przypadku przedsiębiorcy, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego, podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Tak wynika z treści art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2022 r. poz. 2189). Z kolei w myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy, jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który m.in. wskutek wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Na podstawie art. 9 ust. 1 updof, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c updof oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednym ze źródeł przychodów są przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, za które uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Generalnie przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są wszelkie przysporzenia majątkowe, uzyskane w związku z tą działalnością, o ile ustawodawca nie wyłączył ich z tej kategorii. W myśl art. 14 ust. 2 pkt 12 updof, takimi przychodami są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

W analizowanym przypadku mamy do czynienia z odszkodowaniem z tytułu wypadku przy pracy uzyskanym przez przedsiębiorcę w ramach ubezpieczenia wypadkowego. Jak wyjaśniliśmy, takie świadczenie może przysługiwać nie tylko pracownikom, ale również osobom prowadzącym działalność gospodarczą. Nie dotyczy ono jednak składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie powinno więc być - w naszej ocenie - zaliczone do tego źródła przychodów. Wyrażony pogląd znajduje potwierdzenie w interpretacji zmieniającej interpretację indywidualną wydanej przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej 7 marca 2023 r., nr DOP3.8220.213.2020.HTCE.

W stanie faktycznym, będącym przedmiotem zmienionej interpretacji chodziło o odszkodowanie otrzymane z OC radcy prawnego wypłacone spółce przez zakład ubezpieczeń za sporządzenie przez radcę błędnej opinii prawnej, co skutkowało sankcjami na gruncie VAT. W ocenie Szefa KAS, ponieważ nie jest to odszkodowanie za szkody w składnikach majątku związanych z działalnością gospodarczą, nie może być ono zaliczone do tego źródła przychodów. Uzyskane świadczenie wspólnicy spółki powinni zakwalifikować (proporcjonalnie do prawa do udziału w spółce) do innych źródeł przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 updof.

Również Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 21 stycznia 2016 r., nr IPTPB1/4511-712/15-5/KLK uznał, że odszkodowanie otrzymane przez podatniczkę prowadzącą działalność gospodarczą z OC biura rachunkowego, nie powinno być zaliczone do przychodów z tej działalności, gdyż nie było związane ze szkodą dotyczącą firmowego składnika majątku. Biuro rachunkowe źle zinterpretowało umowy cywilnoprawne, co spowodowało powstanie zaległości podatniczki wobec ZUS. Biuro posiadało polisę OC. Ubezpieczyciel zobowiązał się do zapłaty określonych zaległości w ZUS i przelał wymaganą kwotę na konto podatniczki, która z kolei środki te przelała na pokrycie zaległości w ZUS.

W ocenie organu podatkowego przedmiotowe odszkodowanie, ponieważ nie dotyczy składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, powinno być zaliczone do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 updof.

Katalog przychodów z innych źródeł znajduje się w art. 20 ust. 1 updof. W przepisie tym wymienia się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 updof, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 updof.

Katalog ten ma charakter otwarty, a tym samym do tej kategorii przychodów zaliczyć można również inne przysporzenia, niewymienione wprost w art. 20 ust. 1 updof. Naszym zdaniem, mieści się w nim także jednorazowe odszkodowanie otrzymane przez przedsiębiorcę z tytułu wypadku przy pracy.