Opodatkowanie nagrody otrzymanej przez przedsiębiorcę biorącego udział w konkursie

Z uzasadnienia

"(...) spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy rozstrzygnięcia czy nagrody otrzymywane przez zwycięzców konkursów będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą powinny być opodatkowane na zasadach określonych w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, tzn. zryczałtowanym 10% podatkiem dochodowym, czy też jako przychody z działalności gospodarczej, oraz czy w przypadku zlecenia organizacji Konkursów podmiotowi zewnętrznemu na Skarżącej będą ciążyły obowiązki płatnika o których mowa w art. 41 ust. 4 ustawy o PIT. Rację należy przyznać Skarżącej Spółce. Na wstępie należy zauważyć, że chociaż przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia »konkurs«, to znaczenie tego terminu można ustalić odwołując się nie tylko do »dorobku prawnego«, ale również do potocznego znaczenia tego pojęcia, odzwierciedlonego w definicji słownikowej. I tak, w Słowniku Języka Polskiego pod redakcją M. Szymczaka (PWN, Warszawa 1998, t. I, s. 922) konkurs określony został jako »impreza, przedsięwzięcie o charakterze artystycznym, rozrywkowym, dające możność wyboru przez eliminację, najlepszych wykonawców, autorów danych prac itp. zwykle wyróżnianych nagrodami«. Analogiczną definicję zawiera Uniwersalny Słownik Języka Polskiego pod redakcją S. Dubisza (PWN, Warszawa 2003 r., t. II, s. 210). Według zaś Domowego Popularnego Słownika Języka Polskiego (Wydawnictwo Cykada, s. 202), »konkurs« to zorganizowana impreza o określonym regulaminie, której celem jest wyłonienie w drodze eliminacji kogoś lub czegoś najlepszego w danej dziedzinie, zwykle połączona z przyznaniem nagród. Słownik Wyrazów Obcych (Wydawnictwo Europa, s. 396-397) definiuje natomiast »konkurs« jako imprezę, która ma na celu wyłonienie przez specjalistyczne jury osoby lub grupy najlepszej w danej dziedzinie, np. artystycznej, naukowej, przebiegająca często wieloetapowo; najczęściej wygrana lub zajęcie jednego z wyższych miejsc w konkursie jest związane z określoną w warunkach wstępnych nagrodą pieniężną, rzeczową lub przyznaniem prawa do realizacji czegoś. Z powyższych definicji wynika zatem, że głównym celem konkursu jest wyłonienie osób najlepszych w danej dziedzinie. Oznacza to, że aby dane przedsięwzięcie odpowiadało istocie konkursu, powinien w nim wystąpić element rywalizacji, współzawodnictwo uczestników. Konkurs jest więc przedsięwzięciem, podczas którego uczestnicy rywalizują między sobą, co w efekcie prowadzi do wyłonienia najlepszego z nich w danej dziedzinie. Współzawodnictwo odbywa się według określonych wcześniej kryteriów, których spełnienie ocenia specjalna komisja wskazująca zwycięzcę (zwycięzców). Nagrody otrzymują najlepsi uczestnicy. W szczególności, konkurs przeprowadzany jest na podstawie regulaminu, który normuje przedmiotowo istotne elementy konkursu. Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, określono adresatów konkursu, a także sposób przystąpienia do konkursu oraz zadanie konkursowe. (...)

Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku z 27 stycznia 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 523/15 zgodnie z którym »art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. nie zawiera żadnych ograniczeń podmiotowych, które uniemożliwiałyby objęcie jego zakresem osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie wyklucza on bowiem zastosowania zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych do przychodów przedsiębiorców stanowiących nagrody i wygrane w konkursach« (zobacz też prawomocne wyroki WSA w Warszawie z 9 sierpnia 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 2988/11 oraz z 3 grudnia 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 1114/14 (...)). Za trafnością zasygnalizowanego stanowiska zdaje się przemawiać również pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 sierpnia 2006 r., w sprawie II FSK 304/05 zgodnie z którym art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. ma zastosowanie do wszystkich nagród, zarówno tych mających związek z wykonywaną działalnością gospodarczą, jak i niemających (wsparte poglądem z wyroku z 20 stycznia 2015 r., II FSK 232/13, CBOSA), uwzględniając wskazania ze stanu faktycznego niniejszej sprawy, gdzie »wygrana« w »konkursie« (przedsięwzięciu) jest nie tyle wyrazem czynników losowych, ile wyrazem bardziej »profesjonalnego« sposobu prowadzenia działalności gospodarczej. Na takie rozumienie konkursu, o którym stanowi art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. wskazuje również inne orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyroki z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie II FSK 232/13 oraz z dnia 1 grudnia 2015 r. w sprawie II FSK 2075/13, z 17 października 2017 r. w sprawie II FSK 2540/15, z 16 kwietnia 2021 r. w sprawie II FSK 3346/18). Jak wskazuje się bowiem w orzecznictwie, głównym celem konkursu jest wyłonienie osób najlepszych w danej dziedzinie. Oznacza to, że aby dane przedsięwzięcie odpowiadało istocie konkursu, powinien w nim wystąpić element rywalizacji, współzawodnictwo uczestników. Przedsięwzięcie - takie jak w badanej sprawie - jest konkursem wtedy, gdy kreuje współzawodnictwo, ale w ramach konkursu. W tym przypadku bez znaczenia pozostaje, kto jest uczestnikiem przedsięwzięcia. Sąd zatem podkreśla, że art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. ma zastosowanie do wszystkich nagród, zarówno tych mających związek z wykonywaną działalnością gospodarczą, jak i nie mających. Nie ma żadnych podstaw, aby z zakresu znaczeniowego zwrotu frazeologicznego »wygrane w konkursach« wyłączyć nagrody związane z działalnością gospodarczą, co potwierdza wykładnia systemowa wewnętrzna przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazująca, iż art. 30 ust. 1 pkt 2 stanowi lex specialis w stosunku do zasad opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Gdyby z zakresu art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. ustawodawca chciał wyłączyć nagrody i wygrane otrzymane w konkursach związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez ich uczestników, uczyniłby to poprzez stosowny zapis w treści tego przepisu. Brak takiego zapisu oznacza, że związek konkursu z działalnością gospodarczą podatnika nie wpływa na sposób opodatkowania wygranej (nagrody).

(...) sporne w niniejszej sprawie obowiązki (płatnika - przyp. red.) związane z poborem podatku spoczywają na określonych podmiotach. Są nimi podmioty »dokonujące wypłaty« należności lub świadczeń (jak to zostało wskazane w art. 41 ust. 4 ustawy o PIT i art. 42a ustawy o PIT), podmioty »stawiające do dyspozycji podatnika« pieniądze lub wartości pieniężne (art. 41 ust. 4 ustawy o PIT), czy »dokonujące świadczeń« (art. 41 ust.1 ustawy o PIT). Wobec powyższego dla ustalenia osoby płatnika nie ma znaczenia na czyje zlecenie jest organizowany konkurs i kto ponosi ekonomiczny ciężar konkursu. Istotne jest bowiem jedynie kto (jaki podmiot) wypłaca nagrodę laureatowi konkursu. (...) w sensie prawnym podmiot zewnętrzny jako organizator konkursu występuje wobec jego uczestników, w tym osób nagradzanych, we własnym imieniu, a nie jako pośrednik czy przedstawiciel podmiotu zlecającego przeprowadzenie konkursu. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odwołuje się do kategorii podmiotów, które ponoszą ekonomiczny ciężar nagród. (...) przepis art. 41 ust. 1 ustawy stanowi wprost, że płatnikiem jest podmiot, który dokonuje świadczeń. Okoliczność, że w ostatecznym rozrachunku, to spółka ponosi ekonomiczny (finansowy) ciężar nagród nie oznacza jednak, że to ona jest płatnikiem zryczałtowanego podatku dochodowego od tych nagród, jeżeli są one wypłacone przez inny podmiot w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Należy zauważyć, że również z praktycznego punktu widzenia trudno wyobrazić sobie sytuację, że podmiot zewnętrzny wypłaca nagrodę z własnych środków a podatek dochodowy od tych wypłat (świadczeń) pobiera inny podmiot".

(wyrok WSA we Wrocławiu z 11 maja 2023 r., sygn. akt I SA/Wr 321/22)

Od redakcji

Sądy administracyjne nie zdołały wypracować jednolitego stanowiska w omawianej kwestii. Niektóre z nich uznają, że w sytuacji gdy przedsiębiorca uzyska nagrodę w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, to wartość tej nagrody powinien doliczyć do przychodów z tej działalności i opodatkować zgodnie ze stosowaną formą opodatkowania (wyrok NSA z 1 grudnia 2020 r., sygn. akt II FSK 1996/18 czy 6 sierpnia 2020 r., sygn. akt II FSK 976/18).