Nieodpłatne przekazanie samochodu na cele osobiste wspólnika

Jednemu ze swoich wspólników spółka jawna zamierza przekazać nieodpłatnie samochód osobowy. Przekazanie to nie nastąpi w ramach wypłaty zysku. Jakie wywoła to skutki na gruncie ustawy o PIT?

Jeżeli w przedstawionej sytuacji czynność nieodpłatnego przekazania przez spółkę jawną samochodu na cele osobiste wspólnika w istocie będzie miała charakter nieodpłatny i nie nastąpi tytułem uregulowania zobowiązania wobec tego wspólnika, a w jej wyniku wkład wspólnika w spółce nie ulegnie obniżeniu - to zasadniczo nie powinna rodzić skutków w podatku dochodowym po stronie wspólników tej spółki. Jednak jeżeli w wyniku takiego przekazania wspólnik otrzyma samochód o wartości rynkowej wyższej niż jego udział w spółce jawnej, to wówczas powstanie u niego przychód z nieodpłatnych świadczeń.

Status prawny spółki jawnej

Spółka jawna jest osobową spółką handlową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Stosownie do przepisów Kodeksu spółek handlowych, spółka jawna nie posiada osobowości prawnej może jednak we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana - ma zatem zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych. Tym samym w sferze stosunków cywilnoprawnych spółka jawna jest samodzielnym podmiotem praw i obowiązków. Wyraża się to m.in. w tym, że stroną umów z innymi podmiotami (w tym z własnymi wspólnikami) jest spółka jawna jako całość. Majątek spółki jawnej stanowi wszelkie mienie wniesione przez wspólników jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Majątek ten jest odrębny od osobistych majątków wspólników spółki jawnej.

W konsekwencji, jakiekolwiek przesunięcia określonych składników pomiędzy majątkiem spółki jawnej a prywatnymi majątkami jej wspólników, na gruncie prawa cywilnego wiążą się ze zmianami w sferze stosunków własnościowych.

Zakładamy, że w przedstawionej sytuacji nie zachodzą przesłanki określone w art. 1 ust. 3 pkt 1a updop i spółka jawna nie posiada statusu podatnika CIT. Wobec tego podatnikami podatku dochodowego są poszczególni wspólnicy tej spółki. Zgodnie z dyspozycją art. 8 ust. 1 i 2 updof, zarówno przychody z tytułu udziału w spółce jawnej, jak i koszty uzyskania tych przychodów u każdego wspólnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa poszczególnych wspólników do udziału w zysku są równe.

Przekazanie składnika majątku na cele osobiste wspólnika

W pytaniu sprecyzowano, że czynność nieodpłatnego przekazania przez spółkę jawną samochodu na cele osobiste wspólnika nie nastąpi w ramach wypłaty zysku. W przypadku gdy w wyniku nieodpłatnego przekazania samochodu wspólnikowi, jego wkład w spółce nie ulegnie obniżeniu - to zasadniczo omawiana czynność nie powinna rodzić skutków w podatku dochodowym po stronie wspólników tej spółki. Wprawdzie w takiej sytuacji dojdzie do przeniesienia własności samochodu z posiadającej odrębny majątek spółki jawnej na jednego z jej wspólników, czyli do zbycia samochodu przez tę spółkę, jednak zbycie to nie będzie miało charakteru odpłatnego i w konsekwencji nie wywoła skutku w postaci wystąpienia przychodu podatkowego.

Trzeba zauważyć, że jeżeli w wyniku takiego przekazania wspólnik otrzyma składnik majątku o wartości rynkowej wyższej niż jego udział w spółce jawnej, to wówczas zdaniem organów podatkowych powstanie u niego przychód z nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 updof, odpowiadający wartości nadwyżki ponad jego udział w spółce. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 maja 2022 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.390.2022.1.PZ (dotyczącej nieodpłatnego przekazania wspólnikowi nieruchomości z majątku spółki jawnej) czytamy m.in., że: "Wyłącznie w przypadku, gdy wspólnik otrzyma nieruchomości wycofane z majątku spółki do majątku prywatnego o wartości wyższej niż jego udział w spółce (a zatem nieekwiwalentne), wówczas powstanie dla niego przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (przychód odpowiadający wartości nadwyżki ponad jego udział w spółce). (...) nieodpłatne przekazanie udziału w wysokości (...) prawa własności wskazanych nieruchomości, z majątku Spółki jawnej do Pana majątku prywatnego, tj. proporcjonalnie do udziału Wnioskodawcy w zyskach/stratach Spółki jawnej, niedokonywane tytułem wypłaty z zysku i nieskutkujące obniżeniem wkładów w Spółce jawnej nie spowoduje powstania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia udziału w tych nieruchomościach w podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie będzie związane z jakimkolwiek przysporzeniem dla Spółki. Nieodpłatne przekazanie udziału w środkach trwałych Spółki na potrzeby własne jej Wspólnika do jego majątku prywatnego nie może być traktowane jako przychód z tytułu odpłatnego zbycia udziału w tych składnikach przez Spółkę, ponieważ w opisanym zdarzeniu przyszłym, udział we własności nieruchomości będzie przekazany nieodpłatnie (...) zasadne jest również przyjęcie, że nieodpłatne przekazanie Panu (Wspólnikowi Spółki) udziału w opisanych nieruchomościach w wyniku wycofania ich ze Spółki nie spowoduje powstania przychodu po Pana stronie".

Analogiczny pogląd przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacjach indywidualnych z 19 stycznia 2022 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.1047.2021.2.EC oraz z 19 listopada 2020 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.770.2020.1.ISL.