Wynagrodzenie i składki ZUS żony zatrudnionej w firmie męża w kosztach uzyskania przychodów

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, z której dochody rozlicza według zasad ogólnych. Do pomocy przy prowadzeniu działalności zatrudnił na umowę o pracę swoją żonę (z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe). Czy wynagrodzenie za pracę żony może ujmować w kosztach uzyskania przychodów? Czy kosztami takimi mogą być składki ZUS opłacane za żonę? Jeśli tak, to w którym momencie ujmować je w kosztach?

Wynagrodzenie małżonka jako koszt podatkowy

Zgodnie z ogólną definicją kosztów uzyskania przychodów, zapisaną w art. 22 ust. 1 ustawy o PDOF, kosztami takimi są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 10 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki. Kosztem uzyskania przychodów jest jednak wynagrodzenie małżonka podatnika i małoletnich dzieci podatnika, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9 ww. ustawy (tj. m.in. z umowy o pracę, umowy zlecenia) lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich.

W świetle powyższego, w sytuacji gdy przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudnia na umowę o pracę swoją żonę, to wypłacane jej wynagrodzenie z tego tytułu może stanowić koszt uzyskania przychodów w jego firmie.

Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu, za który jest należne, pod warunkiem że zostało wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. W razie naruszenia tego terminu, wynagrodzenie to możne stanowić koszty podatkowe dopiero w momencie faktycznej jego wypłaty (postawienia do dyspozycji).

Składki ZUS opłacone za żonę a koszty uzyskania przychodów

Dla celów ujmowania w kosztach podatkowych składek ZUS opłacanych przez przedsiębiorcę, jako płatnika składek, za osoby zatrudnione w jego firmie, zasadnicze znaczenie ma to, z jakiego tytułu ww. składki są opłacane (status osoby ubezpieczonej). Ważne jest również to, czy składki te zostały opłacone do ZUS.

W przypadku, gdy składki na ubezpieczenia społeczne są należne z tytułu umowy o pracę, to składki te, w części finansowanej przez płatnika składek, a także składki na FP, FS oraz FGŚP, stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który należności ze stosunku pracy są należne, pod warunkiem że składki zostaną opłacone (art. 22 ust. 6bb ustawy o PDOF):

• z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu, za który są należne - w terminie wynikającym z odrębnych przepisów;
• z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu następnym, w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony - nie później niż do 15 dnia tego miesiąca.

W przypadku uchybienia tym terminom składki te stanowią koszty podatkowe w dacie ich wpłaty do ZUS (por. art. 23 ust. 1 pkt 55a i ust. 3d ustawy o PDOF).

Należy dodać, że składka zdrowotna od wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, jako część składowa tego wynagrodzenia, ujmowana jest w kosztach podatkowych wraz z wynagrodzeniem.

Z uwagi jednak, że członek rodziny (tu: małżonka), zatrudniony na umowę o pracę, dla celów ZUS zazwyczaj jest traktowany jako osoba współpracująca, to ww. zasady określone w art. 22 ust. 6bb ustawy o PDOF nie będą miały w tym przypadku zastosowania. Za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne opłaca oraz finansuje zatrudniający ją przedsiębiorca. Składki te przedsiębiorca rozlicza podatkowo na tych samych zasadach, co składki opłacane na własne ubezpieczenia. Oznacza to, że składki na ubezpieczenia społeczne (ewentualnie FP i FS) mogą być kosztem podatkowym w momencie ich wpłaty do ZUS (uwaga! składki na ubezpieczenia społeczne zapłacone za osobę współpracującą przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów albo odliczyć od swojego dochodu - art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o PDOF).

UWAGA! Od 1 stycznia 2022 r. podatnicy nie mogą odliczać od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne.