Kara umowna zapłacona kontrahentowi jako koszt podatkowy

Gospodarczo racjonalne decyzje, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, w związku z negatywną zmianą okoliczności (np. wzrostem cen, obniżeniem popytu, wzrostem kosztów, zmianą koniunktury), mogą skutkować koniecznością podejmowania działań zmierzających do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów i ponoszenia w związku z tym wydatków, które można zakwalifikować do kosztów podatkowych.

" (...) Sp. z o.o. produkuje, dystrybuuje i sprzedaje napoje bezalkoholowe. W celu zracjonalizowania kosztów dostaw surowców, opakowań i sprzętu wykorzystywanego do produkcji w/w towarów zawarła (...) ramową umowę o świadczenie usług organizacji zamówień zaopatrzenia (...). Zgodnie z Umową C. zobowiązała się świadczyć dla skarżącej usługę organizacji zamówień (...) na zakup surowców, opakowań oraz sprzętu, wykorzystywanych do produkcji napojów.

(...) na podstawie analizy pogarszających się wyników finansowych wnioskodawczyni podjęła decyzję o zaprzestaniu produkcji w fabryce w A i przestała zamawiać w C. opakowania kartonowe do napojów (...). Następnie (...) rozwiązała wcześniejszą umowę (...) i zobowiązała się do zapłaty kary umownej z tego tytułu oraz dodatkowej kary umownej z tytułu niezrealizowania zamówień.

(...) Czy kary umowne zapłacone przez skarżącą z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy oraz z tytułu niezrealizowania planu zakupów mogą zostać zaliczone przez spółkę do kosztów uzyskania przychodów?

(...) zaprzestanie współpracy, zdaniem organu, jest ograniczeniem źródła przychodów. Oznacza bowiem zmniejszenie przychodów z ewentualnej sprzedaży produktów (...). W ocenie organu interpretacyjnego, niedopuszczalna jest teza, że rozwiązanie umów z tytułu niezrealizowania planu zakupów, ma na celu zabezpieczenie/zachowanie źródła przychodów.

(...) spółka wystąpiła ze skargą na powyższą interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

(...) Uchylając zaskarżoną interpretację Wojewódzki Sąd Administracyjny (...) za błędną uznał wykładnię art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. (ustawy o pdop - Dz. U. z 2018 r. poz. 1036 ze zm. - przyp. red.) dokonaną przez organ interpretacyjny. Wskazał, że (...) należy zgodzić się ze skarżącą, iż zapłacone przez nią kary umowne z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy oraz z tytułu niezrealizowania planu zakupów (...) stanowią koszt uzyskania przychodu. Jeżeli bowiem zapłata kary umownej ogranicza konieczność ponoszenia innych wydatków przez podatnika i ma wpływ na racjonalność alokacji wydatków w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to wydatek taki należy uznać za koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.

(...) Pełnomocnik organu wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości.

(...) Skarga kasacyjna podlegała oddaleniu, bowiem zawarty w niej zarzut okazał się niezasadny.

(...) istotne jest istnienie związku przyczynowego (...) ponoszonego kosztu na powstanie lub zwiększenie osiąganego przychodu lub we wpływie na zachowanie albo zabezpieczenie źródła tego przychodu.

(...) Chodzi zatem o racjonalne rozstrzygniecie w tym zakresie, czy dany wydatek (koszt) może obiektywnie przyczynić się do realizacji pożądanego celu (osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia jego źródła), co jednak oczywiście nie oznacza, że cel ten zostanie osiągnięty.

(...) W uchwale z 25 czerwca 2012 r., II FPS 2/12, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że działając w warunkach rynkowych podatnik musi podejmować racjonalne z jego punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach, działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Działania te mogą również polegać na dokonywaniu określonych oszczędności, zmniejszeniu kosztów i wydatków, minimalizowaniu strat z określonych segmentów działalności, czy też eliminowaniu nieopłacalnych przedsięwzięć. Gdyby podatnik działań takich nie podejmował, mógłby nie sprostać konkurencji, a prowadzona przez niego działalność mogłaby stać się nierentowna i zacząć przynosić straty. Tym samym zagrożone byłoby źródło przychodów, jakim jest prowadzenie działalności gospodarczej w jej całokształcie. W tym sensie, co do zasady, każde tego rodzaju przedsięwzięcie zmierzające do zapobieżenia powstania takiej sytuacji, powinno być postrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, a związane z tym koszty, jako koszty uzyskania przychodów (...)".

(wyrok NSA z dnia 23 stycznia 2018 r., sygn. akt II FSK 86/16)