Ograniczenia kosztów ubezpieczeń samochodów osobowych

Przedsiębiorca (osoba fizyczna) w 2021 r. zamierza poszerzyć zakres działalności gospodarczej. W związku z tym planuje zakup samochodu osobowego. W jaki sposób na gruncie podatku dochodowego rozlicza się koszty ubezpieczenia samochodu osobowego?

Rozliczanie w kosztach ubezpieczeń samochodów osobowych jest w ustawowo określonym zakresie ograniczone. Warto przypomnieć, że na gruncie pdof samochodem osobowym jest pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób (łącznie z kierowcą), z wyjątkami wskazanymi w art. 5a pkt 19a ustawy o pdof.

Istotnym kryterium jest także ustalenie, czyją własność stanowi samochód oraz sposobu jego funkcjonowania w firmowej rzeczywistości. W podatku dochodowym sposób obciążania firmowych kosztów tzw. wydatkami samochodowymi oprócz ich rodzaju (osobowe lub inne) uwarunkowany jest bowiem również od tego, czy samochód stanowi środek trwały, przedmiot leasingu, najmu lub dzierżawy czy też składnik prywatnego majątku przedsiębiorcy.

Na gruncie podatku dochodowego na sposób ujęcia w rachunku podatkowym składek ubezpieczenia komunikacyjnego wpływ ma też ustalenie, czy ubezpieczenie to jest obowiązkowe czy dobrowolne, a w przypadku tego drugiego - sposób kalkulacji wysokości składki.

Jedynie ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane ruchem pojazdu (OC) jest ubezpieczeniem obowiązkowym dla właściciela pojazdu samochodowego. Natomiast wykupienie ochrony ubezpieczeniowej zapewnianej przez polisy pozostałych ubezpieczeń komunikacyjnych, których katalog jest bogaty, jest dobrowolne, co oznacza, że ich nabycie stanowi suwerenną decyzję właściciela pojazdu.

Wśród ubezpieczeń dobrowolnych najpopularniejszym jest autocasco (AC), stanowiące ubezpieczenie ryzyka od utraty i zniszczenia pojazdu. Coraz większym powodzeniem, zwłaszcza przy zakupie nowych samochodów o wysokiej wartości, cieszy się też polisa Guaranteed Asset Protection (GAP) stanowiąca ubezpieczenie ryzyka utraty wartości pojazdu. W przypadku obu tych rodzajów ubezpieczeń składka kalkulowana jest w oparciu o wartość ubezpieczanego pojazdu. Pozostałe rodzaje ubezpieczeń komunikacyjnych, w tym assistance (zapewniające pomoc serwisową, medyczną i informacyjną w drodze) czy NNW, nie podlegają takim kalkulacjom.

Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, którzy dla potrzeb działalności gospodarczej wykorzystują samochody osobowe niestanowiące składnika firmowego majątku, czyli m.in. własne prywatne samochody, do kosztów podatkowych zaliczają 20% poniesionych wydatków tzw. eksploatacyjnych, czyli m.in. ponoszonych z tytułu zakupu paliwa, napraw, myjni samochodowej itp. Tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o pdof.

Ustawodawca w art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o pdof dla składek na ubezpieczenie samochodu osobowego przewidział odrębny limit kosztowy dla ubezpieczeń samochodowych, jednak w tym samym przepisie zaznaczył, że chodzi tu o samochody inne niż określone w pkt 46. Tym samym nie ma on zastosowania w odniesieniu do samochodu osobowego stanowiącego własność podatnika, jeżeli nie stanowi on składnika firmowego majątku. W przypadku takiego auta, na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o pdof, składki na jego ubezpieczenie objęte są limitem 20% poniesionych wydatków - oczywiście pod warunkiem, że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika. W ramach tego limitu uwzględnia się również podatek od towarów i usług, który zgodnie z przepisami o VAT nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w jakiej zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług (art. 23 ust. 5a ustawy o pdof).

Kalkulatory kosztów samochodowych dostępne są w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

Jeżeli natomiast chodzi o rozliczanie w kosztach podatkowych wydatków związanych z ubezpieczaniem samochodów będących firmowymi środkami trwałymi oraz elementami wyposażenia, jak również samochodami używanymi na podstawie umów leasingu i innych o podobnym charakterze, to ograniczenia obowiązują tylko w zakresie niektórych ubezpieczeń i również tylko tych samochodów, które są autami osobowymi. Także tutaj dotyczą one ubezpieczeń, których składka kalkulowana jest w oparciu o wartość samochodu, czyli głównie AC i GAP. Wydatki związane z takimi ubezpieczeniami podlegają rozliczeniu w firmowych kosztach podatkowych w ramach odrębnego od pozostałych limitu kosztowego dla osobówek. Limit kwotowy odnoszący się do wartości samochodu przyjętej dla celów obliczenia składki z tytułu ubezpieczenia takiego auta, jaką podatnik może zaliczyć do kosztów podatkowych, został przez ustawodawcę określony na 150.000 zł (art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o pdof). Wskazane ograniczenia nie mają zastosowania do składek ubezpieczeń wykupionych dla tych samochodów, które dotyczą obowiązkowego ubezpieczenia OC oraz ubezpieczeń dobrowolnych, w których składka nie jest uzależniona od wartości samochodu, czyli m.in. assistance i NNW - one podlegają rozliczeniu w firmowych kosztach podatkowych w pełnej poniesionej przez przedsiębiorcę wysokości.