Przedłużenie ważności orzeczenia osoby niepełnosprawnej

W listopadzie 2020 r. upłynął okres, na jaki podatnikowi zostało wydane orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Nowego orzeczenia nie uzyskał do końca 2020 r. Czy w tej sytuacji może w zeznaniu za 2020 r. uwzględnić tylko wydatki na cele rehabilitacyjne, które poniósł do dnia utraty ważności orzeczenia? Czy limit wydatków z tytułu używania samochodu osobowego należy ustalić proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których podatnik miał ważne orzeczenie?

Na podstawie przepisów szczególnych ważność m.in. orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydanych na czas określony, których ważność upływała w 2020 r., została przedłużona. W tej sytuacji podatnik może skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, uwzględniając wydatki poniesione do końca 2020 r.

Stosownie do art. 26 ust. 1 pkt 6 updof, podatnicy będący osobami niepełnosprawnymi lub podatnicy, na których utrzymaniu są osoby niepełnosprawne, mogą odliczać poniesione w roku podatkowym wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, o których mowa w art. 26 ust. 7a updof. Wydatki na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od dochodu.

Jednym z warunków odliczenia omawianych wydatków, zastrzeżonym w art. 26 ust. 7d updof, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek m.in.:

• orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
• orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Wskazane orzeczenia mogą mieć charakter tymczasowy, wobec czego tracą ważność po upływie okresu, na jaki zostały wydane. W 2020 r. trwający stan epidemii znacząco wpłynął na organizację pracy organów orzekających w sprawach niepełnosprawności. W związku z tym na mocy art. 15h ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842 ze zm.), zwanej dalej ustawą o COVID-19, wprowadzono zasadę przedłużania ważności orzeczeń. Z treści tego przepisu wynika, że z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 426 ze zm.), którego ważność:

1) upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie ustawy o COVID-19 (tj. w okresie od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r.), pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,

2) upływa w terminie od dnia wejścia w życie ustawy o COVID-19 (tj. od 8 marca 2020 r.), zachowuje ważność do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Mając na uwadze te szczególne regulacje, należy stwierdzić, że pomimo iż w sytuacji przedstawionej w treści pytania w październiku 2020 r. upłynął okres, na jaki było wydane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, podatnik nadal zachował status osoby niepełnosprawnej. Tym samym ustalając wysokość odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej przysługującego za 2020 r., może on uwzględnić również te wydatki na cele rehabilitacyjne, które poniósł z własnych środków po upływie terminu wskazanego we wspomnianym orzeczeniu.

Jeżeli natomiast chodzi o objęcie ulgą wydatków z tytułu używania samochodu osobowego, należy zauważyć, że określona w art. 26 ust. 7a pkt 14 updof kwota maksymalnego odliczenia w wysokości 2.280 zł odnosi się do wydatków za dany rok podatkowy. Nie ma podstaw, by kwotę tego limitu ustalić w oparciu o liczbę miesięcy, kiedy osoba, której takie wydatki dotyczą, legitymuje się ważnym orzeczeniem potwierdzającym jej niepełnosprawność. Zatem nawet gdy do nabycia lub utraty prawa do ulgi rehabilitacyjnej dochodzi w trakcie roku, w związku z uzyskaniem lub utratą ważności np. orzeczenia o niepełnosprawności, jest możliwe odliczenie wydatków z tytułu używania samochodu osobowego w wysokości 2.280 zł. Trzeba jednak podkreślić, że pomimo braku obowiązku dokumentowania wydatków na używanie samochodu, aby dokonać ich odliczenia w maksymalnej dopuszczalnej wysokości, konieczne jest faktyczne poniesienie wydatków w tej kwocie w czasie posiadania ważnego orzeczenia. Ustalona przepisami kwota limitu nie ma bowiem charakteru ryczałtowego.