Stosowanie metody podzielonej płatności

Split payment (mechanizm podzielonej płatności) funkcjonuje w przepisach ustawy o VAT od lipca 2018 r. MPP polega na tym, że:

1) zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty VAT wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT,

2) zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury dokonywana jest na rachunek bankowy albo rachunek w SKOK, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo będzie rozliczana w inny sposób.

Do końca października 2019 r. to podatnicy sami decydowali o tym, czy płatności będą dokonywać w mechanizmie podzielonej płatności, czy też nie. Od 1 listopada 2019 r. metoda ta dla niektórych podatników jest obowiązkowa.

Obowiązkowy MPP

Obowiązkowy split payment (MPP) stosowany jest wobec sprzedaży usług i towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT w sytuacji, gdy wartość brutto transakcji wyniesie powyżej 15.000 zł lub równowartość tej kwoty, a sprzedawca i odbiorca są podatnikami VAT.

Aby wystąpił obowiązek zastosowania MPP, oba wskazane warunki muszą zostać spełnione łącznie. W związku z powyższym, obligatoryjnym MPP nie są objęte płatności za nabyte towary/usługi, jeżeli:

• są to towary/usługi inne niż wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (niezależnie od kwoty faktury, czyli nawet jeżeli przekracza ona 15.000 zł lub równowartość tej kwoty), lub
   
• kwota należności ogółem wskazana w fakturze nie przekracza 15.000 zł lub równowartości tej kwoty (niezależnie od tego, jakie są to towary/usługi, czyli nawet jeżeli są to towary/usługi wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT).

Należy podkreślić, że obowiązek zastosowania MPP występuje także przy regulowaniu faktury, w której kwota należności ogółem przekracza 15.000 zł (lub jej równowartość), lecz wartość towarów/usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT wynosi mniej (np. 1.000 zł netto i 230 zł VAT). W tej sytuacji zapłata z zastosowaniem MPP dotyczy jednak wyłącznie kwoty należności za towary/usługi wymienione w załączniku nr 15. Podatnik może zdecydować, że dobrowolnie ureguluje całą wartość wskazaną na fakturze w MPP (choć nie ma takiego obowiązku).

Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w MPP, w którym podatnik wskazuje:

1) kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności,

2) kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto,

3) numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,

4) numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku VAT.

W związku z obowiązkowym MPP podatnicy VAT sprzedający towary lub świadczący usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT oraz ich nabywcy są zobowiązani do posiadania firmowego rachunku bankowego, bowiem dla prywatnych ROR nie można otworzyć rachunku VAT.

Pamiętać także należy, że w załączniku nr 15 do ustawy o VAT wymieniono towary/usługi w oparciu o PKWiU 2008 (obowiązującą dla celów podatkowych do końca czerwca 2020 r.). Od 1 lipca 2020 r. dla celów VAT towary będą klasyfikowane według kodów CN, a usługi - według PKWiU 2015. W związku z tym załącznik nr 15 powinien być odpowiednio zmieniony.

Obowiązki sprzedawcy

Podatnik VAT dokonujący sprzedaży towarów czy usług wymienionych w załączniku nr 15, spełniający pozostałe warunki do zastosowania MPP, ma obowiązek na fakturze dokumentującej daną czynność wpisać adnotację "mechanizm podzielonej płatności". Pojawiła się wątpliwość, czy zamiast wyrazów "mechanizm podzielonej płatności" wystarczy zamieścić na nich skrót MPP. Wprawdzie Ministerstwo Finansów w swoich komunikatach dotyczących mechanizmu podzielonej płatności posługuje się skrótem MPP, ale literalne brzmienie art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT wskazuje na konieczność zamieszczenia na fakturze pełnej nazwy, tj. wyrazów "mechanizm podzielonej płatności" i tak należałoby oznaczać faktury.

Trzeba także zauważyć, że z obowiązku oznaczania faktury wyrazami "mechanizm podzielonej płatności" są wyłączeni podatnicy korzystający z podmiotowego zwolnienia z VAT (tj. podatnicy osiągający niskie obroty, nieprzekraczające 200.000 zł) lub zwolnienia przedmiotowego. Faktury wystawiane przez tych podatników nie zawierają kwot podatku, zatem nie ma możliwości uregulowania takiej faktury w ramach MPP.

Gdy faktura zostanie wystawiona bez tego oznaczenia, pomimo wystąpienia takiego obowiązku, podatnik ma możliwość jej poprawienia poprzez wystawianie faktury korygującej. Natomiast nabywca faktury bez tego oznaczenia może błąd ten naprawić wystawiając notę korygującą.

Podkreślić należy, że MPP w wersji obligatoryjnej nie ma zastosowania w przypadku:

• dokonania potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.), tj. uregulowania należności w drodze kompensaty - w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane,
   
• dokonywania płatności kwoty należności wynikającej z faktury dokumentującej transakcje realizowane w wykonaniu umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1445 ze zm.), jeżeli podmiot, na rzecz którego dokonywana jest płatność, na dzień dokonania dostawy był partnerem prywatnym, z którym podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym, lub jednoosobową spółką partnera prywatnego albo spółką kapitałową, której jedynymi wspólnikami są partnerzy prywatni, z którą podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Zatem, jeśli faktura rozliczana będzie kompensatą, nie będzie obowiązku zamieszczania na fakturze adnotacji "mechanizm podzielonej płatności".

Sankcja u sprzedawcy

Jeżeli podatnik wystawi fakturę bez oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności", mimo że miał obowiązek je zamieścić, organ podatkowy ustali mu dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wykazanej na tej fakturze. Sankcja zostanie jednak naliczona wyłącznie od wartości kwoty VAT przypadającej na dostawę towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15.

Sprzedawca uniknie naliczenia tej sankcji, gdy nabywca ureguluje w MPP całą kwotę odpowiadającą kwocie VAT przypadającą na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15.

Rozliczenie u nabywcy

Nabywca, który otrzyma fakturę z adnotacją "mechanizm podzielonej płatności", ma obowiązek uregulowania należności z niej wynikającej w MPP. Przy czym obowiązek ten dotyczyć będzie wyłącznie kwoty należności z tytułu nabycia towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15.

W przypadku gdy nabywca, pomimo takiego obowiązku, nie dokona płatności za pomocą MPP, to wówczas organ podatkowy ustali mu sankcję w wysokości odpowiadającej 30% kwoty VAT przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15, oraz gdy kwota należności ogółem z faktury przekracza 15.000 zł. Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy wprowadzającej omawiane zmiany, nabywca musi być zorientowany, co jest przedmiotem transakcji, to nabywca bowiem inicjuje płatność i odpowiada za wybór formy płatności. Nabywca nie może polegać więc wyłącznie na informacjach od sprzedawcy, który może chcieć uniknąć zapłacenia mu w MPP.

Sankcja nie będzie jednak ustalana wobec podatnika, który ureguluje należność za fakturę w inny sposób, jeżeli dostawca lub usługodawca rozliczy całą kwotę podatku wynikającą z faktury. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji warto więc uzyskać informację od sprzedawcy, że kwotę VAT ujął w ewidencjach VAT i rozliczył podatek VAT. Przy czym w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, sankcja nie będzie ustalana.