Obowiązki informacyjne sprzedawcy tradycyjnego

Obowiązki przedsiębiorców, zarówno tradycyjnych, jak i działających w sieci, zawierających umowy z konsumentami reguluje ustawa o prawach konsumenta. Określa ona ogólne obowiązki przedsiębiorców, zasady i tryb:

• zawierania z konsumentem umowy na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa,
   
• wykonania przysługującego konsumentowi prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa,
   
• zawierania z konsumentem umowy na odległość dotyczącej usług finansowych.

Zanim zostanie zawarta umowa

Na każdym przedsiębiorcy w związku z zawarciem umowy z konsumentem ciążą określone obowiązki informacyjne. W pierwszej kolejności chodzi o tzw. obowiązki przedkontraktowe. Inne regulacje w tym zakresie dotyczą przedsiębiorców zawierających tzw. umowy typowe, a inne dokonujących sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość.

Przepisy ustawy o prawach konsumenta nakładają na przedsiębiorcę obowiązek przekazania konsumentowi - na etapie przedkontraktowym - pewnych wiadomości dotyczących planowanej umowy. Omówione w pkt 1 dodatku obowiązki dotyczą tzw. umów typowych, tj. sytuacji, w której strony zawierające umowę znajdują się jednocześnie np. w sklepie przedsiębiorcy i składają sobie oświadczenia woli co do zawarcia umowy sprzedaży rzeczy wystawionej w tym sklepie. Nałożony na przedsiębiorcę obowiązek podania określonych informacji, wynikający z art. 8 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta powoduje, że konsument nie jest wówczas zaskakiwany warunkami, w jakich dochodzi do zawarcia umowy. Informacje te mają pozwolić konsumentowi na podjęcie rozsądnej, przemyślanej decyzji dotyczącej zawarcia określonej umowy z przedsiębiorcą. Mają również umożliwić konsumentowi porównanie ofert różnych przedsiębiorców i wybranie oferty najkorzystniejszej dla siebie. Przekazanie określonych w ustawie o prawach konsumenta informacji jest obowiązkowe i nie zależy od tego czy przedsiębiorca ma pewność, że dojdzie do zawarcia umowy. Obowiązek informacyjny aktualizuje się już wtedy, gdy z okoliczności wynika, że może dojść do zawarcia umowy z konsumentem. Co ważne, to przedsiębiorca musi wykonać ten obowiązek z własnej inicjatywy, a nie czekać aż zażąda tego konsument. Informacji tych nie można utożsamiać z ofertą przedsiębiorcy kierowaną do konsumenta, jednakże w niektórych okolicznościach informacje takie mogą stanowić składnik oferty przedsiębiorcy (np. wysokość ceny) albo zostać udzielone wraz z taką ofertą.

Przykładowo, jeśli w lokalu przedsiębiorstwa strony mają zawrzeć określoną umowę w formie pisemnej, konsument powinien otrzymać informacje wynikające z art. 8 ustawy o prawach konsumenta zanim złoży swój podpis pod dokumentem umowy. Informacje te może otrzymać jako np. projekt umowy.

Forma i czas przekazania informacji

Przepisy wymagają, aby omawiane informacje były przekazywane konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały. Przy czym nie określają formy, w jakiej mają zostać przekazane. Oznacza to, że wybór tej formy należy do przedsiębiorcy. Przepisy nie wymagają też, w przeciwieństwie do umów zawieranych na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa, aby informacje te były udostępnione konsumentowi na piśmie lub trwałym nośniku. Forma przekazania konsumentowi informacji nie zależy także od formy prawnej zawieranej umowy. Informacje mogą zostać udostępnione konsumentowi jednorazowo lub partiami. Decyzja w tej sprawie należy do przedsiębiorcy, z tym że rozbijanie informacji na części nie powinno zaburzać ich jasności oraz zrozumiałości. Przykładowo informacji o cenie odkurzacza przedsiębiorca-sprzedawca udziela przez wywieszenie kartki z kwotą pod półką, na której umieszczono ten sprzęt.

Informacje te należy przekazać konsumentowi najpóźniej w chwili wyrażenia przez niego woli związania się umową. Przy czym obowiązek informacyjny przedsiębiorcy nie obejmuje sytuacji, gdy wymagane wiadomości wynikają już z okoliczności. Chodzi tu o wszelkiego rodzaju przypadki, w których konsument uzyskał już te wiadomości lub z łatwością i bez istotnych kosztów może je zdobyć. Przykładowo, w sklepie samoobsługowym na półkach znajduje się sprzęt gospodarstwa domowego, a na opakowaniach zamieszczono informacje o właściwościach tego sprzętu i cenie. Konsument może z łatwością przeczytać te informacje. Przedsiębiorca nie musi osobno przekazywać mu tych wiadomości.

W drobnych umowach życia codziennego wykonywanych natychmiast po ich zawarciu przedsiębiorca nie musi przekazywać konsumentowi informacji określonych w art. 8 ustawy o prawach konsumenta, np. gdy sprzedaje konsumentowi gazetę, produkty spożywcze itp.

Przedsiębiorca też wystąpi jako konsument

Z dniem 1 stycznia 2020 r. na mocy zmian w Kodeksie cywilnym, nastąpi objęcie ochroną konsumencką w niektórych czynnościach prawnych, również przedsiębiorców. Obecnie, w przypadku gdy osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą zawiera umowę z innym przedsiębiorcą - profesjonalistą (oferującym świadczenie z zakresu swojej branży lub specjalizacji), traktowana jest jako podmiot profesjonalny, nawet wówczas, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z branżą lub specjalizacją, którą ta osoba wykonuje. To zaś powoduje, że przedsiębiorca dokonujący czynności prawnej z innym przedsiębiorcą nie może korzystać z ochrony konsumenckiej, mimo że znajduje się w tym zakresie w tej samej sytuacji, w jakiej znajduje się konsument. W związku z tym, na mocy przeprowadzonej nowelizacji przepisy o ochronie konsumentów będą miały zastosowanie do przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, dokonującego czynności prawnej z innym przedsiębiorcą, gdy z treści tej czynności wynika, że nie posiada ona dla niego charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o CEIDG. Przy czym przedsiębiorca będzie traktowany jak konsument jedynie przy dokonywaniu czynności nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie wykonuje w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG.