Wypłata zysku spółki zrealizowana w formie rzeczowej

Z uzasadnienia

"Istota sporu dotyczy skutków podatkowych pobrania przez wspólnika spółki jawnej zysku w formie rzeczowej. W opisanym zdarzeniu przyszłym podatnik wskazał, że w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej spółka jawna, w której jest wspólnikiem, w poszczególnych latach uzyskiwała dochód zgodnie z prawem podatkowym i zysk zgodnie z prawem bilansowym. Uzyskany zysk był przez wspólników pobierany lub przekazywany na kapitał zapasowy. Ponadto spółka jawna nabyła w przeszłości prawo wieczystego użytkowania gruntu, na którym posadowionym jest budynek użytkowy. Wspólnicy zamierzają zrealizować swoje kodeksowe uprawnienie w stosunku do zysku wypracowanego i zgromadzonego na kapitale zapasowym w ten sposób, że mają zamiar pobrać zysk w formie rzeczowej, tj. w postaci prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z posadowionym na nim budynkiem. Według skarżącego tego rodzaju wypłata nie spowoduje powstania przychodu po stronie spółki jawnej, a w konsekwencji także po stronie jej wspólników na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f. w zw. z art. 14 ust. 2e i ust. 2f tej ustawy. Przeciwne stanowisko zajął organ interpretacyjny.

Dokonując wykładni wchodzących w rachubę przepisów prawa nie można zgodzić się ze stanowiskiem strony skarżącej, że w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. świadczenie rzeczowe dokonywane ze spółki osobowej w miejsce wypłaty zysku w pieniądzu na rzecz jej wspólnika nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej, o którym stanowi art. 14 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f. Kluczowe znaczenie dla rekonstrukcji normy prawnej mają zapisy art. 14 ust. 2e w zw. z ust. 2f u.p.d.o.f. Pierwszy ze wskazanych przepisów stanowi w zdaniu pierwszym, że w przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Zgodnie z art. 14 ust. 2f u.p.d.o.f. przepis ust. 2e stosuje się odpowiednio w przypadku wykonania świadczenia niepieniężnego przez spółkę niebędącą osobą prawną. Przepisy te dotyczą sytuacji, w której podmiot będący dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty określonej sumy z tytułu jakiegokolwiek zobowiązania reguluje swoje obowiązki obligacyjne poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego. Zapisy te odwołują się do cywilistycznej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania zobowiązania (datio in solutum), do której należy się odnieść na wstępie niniejszych rozważań, choć zakres ich zastosowania jest jeszcze szerszy. (...) W aktualnym stanie prawnym wykonanie zobowiązania bądź części zobowiązania spółki osobowej poprzez datio in solutum powoduje wystąpienie przychodu po stronie spółki, czyli w efekcie po stronie jej wspólników. W art. 14 ust. 2e w zw. z ust. 2f u.p.d.o.f. wprost wskazano, że podlegają mu zobowiązania w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu). Podkreślenia wymaga, że powyższe wskazanie pożyczki ma charakter przykładowy, a omawiane skutki podatkowe wywołuje spełnienie każdego świadczenia niepieniężnego przez podatnika. Wyrażenie »w tym« oznacza, że jest to synonim określeń »jak też«, »między innymi«, »na przykład«, »w szczególności«, itd. Oznaczać to będzie, że określeniem »zobowiązanie«, o którym mowa w art. 14 ust. 2e u.p.d.o.f. należy objąć także wydanie przez spółkę składników majątkowych wspólnikom spółki osobowej, co wynika z art. 14 ust. 2f u.p.d.o.f. Zgodnie z omawianym przepisem, przychód podatkowy należy rozpoznać w wartości zobowiązania pierwotnego, chyba że świadczenie niepieniężne posiada wyższą wartość rynkową aniżeli wynosi wartość zobowiązania pierwotnego. W tym ostatnim przypadku, jako wartość przychodu należy rozpoznać wartość rynkową świadczenia niepieniężnego. Do zastosowania przedmiotowych przepisów dochodzi w sytuacji kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek. Pomiędzy stronami musi istnieć stosunek zobowiązaniowy, na podstawie którego podatnik-dłużnik (lub spółka osobowa) obowiązany jest do zapłaty na rzecz wierzyciela określonej kwoty pieniędzy oraz zobowiązanie musi być uregulowane przez wykonanie świadczenia niepieniężnego".

(wyrok NSA z 16 lipca 2019 r., sygn. akt II FSK 2599/17)