Brak obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności

Nie, nie ma takiej konieczności. W art. 108a ust. 1 określono generalną zasadę, zgodnie z którą podatnicy, którzy otrzymują fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Konstrukcja przepisów o podzielonej płatności pozwala przyjąć, że nabywca może zdecydować o jego stosowaniu w sposób wybiórczy. Rozliczenie to nie musi dotyczyć każdej otrzymanej faktury zakupu, czy każdej transakcji dokonywanej z określonym dostawcą.

Nie ma przeszkód prawnych aby podatnik sporządzając umowy ze swoimi kontrahentami, zawarł w nich klauzulę o wyłączeniu stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Cywilnoprawna zasada swobody umów pozwala na takie uregulowanie. Mechanizm ten jest dobrowolny, zatem nie musi być stosowany przez podatników VAT.

Potwierdzeniem słuszności przedstawionego stanowiska może być odpowiedź nr PT8.054.8.2018 z dnia 31 stycznia 2018 r. na interpelację poselską nr 18445, w której wprost wskazano, iż przepisy ustawy o VAT, w tym dotyczące mechanizmu podzielonej płatności, nie ograniczają swobody zawierania umów i nie regulują warunków zawarcia umowy przez strony. W odpowiedzi tej wskazano: "(...) W ramach swobody zawierania umów podatnicy mogą stosować różne postanowienia umowne wyłączające możliwość rozliczania się w MPP (np. rabaty za nieskorzystanie z MPP), jednakże nabywca powinien w takiej sytuacji mieć pełną świadomość, na co się godzi i z czego rezygnuje w razie okazania się, że dostawca może okazać się podatnikiem nieuczciwym. Dla nabywcy odmowa sprzedawcy rozliczenia transakcji z użyciem MPP powinna stać się pierwszym sygnałem do tego, że z jakichś powodów sprzedawca uniemożliwia nabywcy skorzystanie z bezpieczeństwa transakcji, jaką daje mu MPP."

Jednak - jak podkreślono - podatnicy korzystają wzajemnie ze swobody zawierania umów i w przypadku gdy obie strony zgadzają się na niestosowanie mechanizmu podzielonej płatności, to w praktyce strony takiej umowy będą rozliczać się na ogólnych zasadach.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku gdy taka umowa zostanie zawarta, a nabywca towaru czy usługi zdecyduje się "złamać" warunki umowy i zapłacić należność w systemie split payment, podatnik będzie mógł spodziewać się trudności w wyegzekwowaniu ewentualnej kary umownej z tytułu niewywiązania się z umowy, ponieważ - w świetle przepisów podatkowych - nabywca taki postąpił zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi w tym zakresie.

Skorzystanie z mechanizmu podzielonej płatności uzależnione jest od posiadania przez nabywcę faktury, której płatność dotyczy. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy o VAT podstawą dokonania płatności w systemie split payment jest otrzymana przez podatnika faktura. Jeżeli gmina reguluje zaliczki na podstawie otrzymanych od komorników sądowych wezwań do uiszczenia zaliczki, a nie faktur to nie może przy dokonywaniu płatności kwoty należności stosować mechanizmu podzielonej płatności, gdyż nie są spełnione wszystkie warunki określone w art. 108a ust. 1 ustawy o VAT.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 108a ust. 3 ustawy o VAT zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności, w którym podatnik wskazuje:

1) kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;

2) kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto;

3) numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność;

4) numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.

Powyższe potwierdza interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 października 2018 r., nr 0115-KDIT1-2.4012.639.2018.1.RS, w której czytamy: "(...) w sytuacji udokumentowania transakcji inaczej niż fakturą nie jest możliwe zastosowanie powyższego mechanizmu. (...) Skoro Miasto reguluje zaliczki na podstawie otrzymanych od komorników »wezwań do uiszczenia zaliczki« a nie faktur, nie może przy dokonywaniu płatności kwoty należności stosować mechanizmu podzielonej płatności. (...)"

Reasumując, podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. Nie jest natomiast możliwe zastosowanie przez gminę mechanizmu podzielonej płatności w przypadku regulowania zaliczek dla komorników sądowych na podstawie wezwań do uiszczenia zaliczki, gdyż skorzystanie z tego mechanizmu uzależnione jest od posiadania faktury, której płatność dotyczy.