Obowiązek podatkowy przy odwrotnym obciążeniu i metodzie kasowej

W praktyce częste są sytuacje, w których sprzedawca towaru lub usługi objętych odwrotnym obciążeniem rozlicza podatek VAT metodą kasową. Jak w takim przypadku ustalić obowiązek podatkowy, czy zgodnie z metodą kasową właściwą dla sprzedawcy, czy na zasadach ogólnych właściwych dla nabywcy?

Przypomnijmy, iż metoda kasowa określa szczególny sposób ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego, w którym obowiązek podatkowy został powiązany z uregulowaniem należności. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 ustawy - mały podatnik może wybrać kasową metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:

• z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,
   
• z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony powyżej.

W interpretacjach indywidualnych: nr 0114-KDIP1-2.4012.136.2017.1.RD z 14 czerwca 2017 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.191.2017.1.JN z 14 lipca 2017 r., nr 0115-KDIT1-3.4012.375.2017.1.AT z 18 sierpnia 2017 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, iż w przypadku sprzedaży objętej odwrotnym obciążeniem dokonywanej przez podatnika stosującego metodę kasową, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych właściwych dla nabywcy. Zdaniem Dyrektora KIS: "(...) W sytuacji, gdy świadczącym usługę budowlaną w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia jest tzw. »mały podatnik« rozliczający się metodą kasową, nie powoduje to u odbiorcy świadczonej usługi powstania obowiązku podatkowego na tych samych zasadach, jak u podatnika rozliczającego się metodą kasową. W takim przypadku obowiązek podatkowy powstaje na zasadach określonych dla usług budowlanych w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy (...)".

Nasza redakcja miała wątpliwości co do słuszności tego stanowiska, dlatego też zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów z zapytaniem, czy jest ono właściwe.

Odpowiedź uzyskaliśmy w piśmie z dnia 12 października 2017 r., w którym MF stwierdziło, że:

"(...) Mały podatnik rozliczający się metodą kasową będzie wykazywał transakcję objętą odwrotnym obciążeniem w wartości sprzedaży netto w ewidencji/deklaracji za okres, w którym otrzyma całość zapłaty z tytułu tej sprzedaży lub za okresy, w których otrzyma część zapłaty z tytułu tej sprzedaży - w części wartości sprzedaży netto odpowiadającej kwocie zapłaty, jaką w danym okresie otrzymał.

Nabywca towarów lub usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia będzie obowiązany do rozpoznania obowiązku podatkowego z tytułu transakcji nabycia towarów lub usług z dniem otrzymania przez małego podatnika całości lub części zapłaty za te towary lub usługi, w stosunku do wysokości otrzymanej zapłaty - i za te okresy wykazać wartość transakcji netto, stawkę VAT oraz kwotę podatku w ewidencji oraz rozliczyć w deklaracji VAT (podkreślenie redakcji). (...)"

Ponadto MF wskazało, że w przypadku transakcji realizowanej w ramach odwrotnego obciążenia, mały podatnik jest obowiązany wystawić fakturę, która nie zawiera m.in. stawki i kwoty podatku, ale zawiera oznaczenie "odwrotne obciążenie" oraz "metoda kasowa".

Reasumując, zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów zawartym w otrzymanym przez nasze Wydawnictwo piśmie, w sytuacji, gdy sprzedawca towaru lub usługi objętych odwrotnym obciążeniem rozlicza podatek VAT metodą kasową, obowiązek podatkowy należy ustalić według zasad właściwych dla sprzedawcy, czyli w momencie zapłaty całości lub części należności na rzecz kontrahenta stosującego metodę kasową.

Należy dodać, iż powyższe stanowisko MF jest odmienne niż rozstrzygnięcia Dyrektora KIS, zawarte w powołanych interpretacjach indywidualnych. Zwracamy jednak uwagę, iż interpretacje te nie są aktualnie dostępne w wyszukiwarce interpretacji indywidualnych (sip.mf.gov.pl), co mogłoby wskazywać, że MF wycofało się z zaprezentowanego w nich stanowiska.