Jednorazowa wartość transakcji w płatnościach gotówkowych, gdy nie ma zawartej umowy

"(...) Wnioskodawca - Sp. z o.o. prowadzi działalność usługową i handlową. Działalność handlowa polega między innymi na sprzedaży papierosów, które zakupuje w hurtowniach. Spółka nie ma zawartej umowy z kontrahentem, ale co parę dni dokonuje zakupów papierosów z kilku hurtowni. Kwoty na fakturach nie przekraczają z reguły kwoty 15.000 zł, jednak w miesiącu są to kwoty przekraczające ten limit. (...)

1. Czy wartość faktur gotówkowych będzie zsumowana w miesiącu przy zapłatach dla jednego kontrahenta i traktowana będzie jako jednorazowa transakcja?
    
2. Czy jeśli spółka nie ma zawartej umowy z kontrahentem, a dokonuje stale zakupów i płaci gotówką, a wartość faktur w miesiącu przekroczy 15.000 zł, to czy będzie musiała potraktować te wydatki jako koszty niebędące kosztami uzyskania przychodów pomimo, że żadna z tych faktur nie przekroczy kwoty do zapłaty brutto 15.000 zł?

(...) pojęcie jednorazowej transakcji nie jest równoznaczne z terminem pojedynczej płatności. (...)

(...) pod pojęciem "jednorazowa wartość transakcji" należy rozumieć ogólną wartość należności lub zobowiązań, określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami.

Oznacza to, że obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego dotyczy również przypadku, gdy strony umowy o wartości przekraczającej 15.000 zł dokonują w ramach tej umowy częściowych płatności lub też przyjmują częściowe płatności o wartości nieprzekraczającej 15.000 zł.

(...) Takie rozumienie pojęcia "transakcja" znajduje swój odpowiednik w art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (...), zgodnie z którym transakcja handlowa to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2 (czyli m.in. przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Bazując na tych regulacjach, pojęcie "transakcja" należy odkodować jako umowę, której przedmiotem jest odpłatne świadczenie usług/dostaw towarów i umowa ta jest zawierana między przedsiębiorcami w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Przez transakcję należy zatem rozumieć taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której stale dokonywana jest co najmniej jedna płatność. Przepis art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie określa, co może stanowić przedmiot transakcji (umowy), natomiast można przyjąć, że może nim być w szczególności nabycie towaru lub usługi. O przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów (transakcji) decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. Trzeba przy tym podkreślić, że art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie wprowadza czasowego ograniczenia okresu sumowania wielu płatności, składających się na pojedynczą transakcję. Może się zatem okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane).

W konsekwencji, jednorazowa wartość transakcji oznacza ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami. Przymiot jednorazowości nie odnosi się do liczby płatności, lecz odzwierciedla wymóg powiązania poszczególnych świadczeń w ramach jednego stosunku umownego. Można zatem przyjąć, że jeżeli całkowita wartość transakcji nie wynika wprost z treści umowy, lecz zależy od czasu jej trwania - co dotyczyć może między innymi umów o stałe świadczenie usług zawartych na czas nieokreślony - wówczas należałoby przyjąć, że pojęcie jednorazowej wartości transakcji odnosi się do poszczególnych okresów rozliczeniowych, za które przysługuje wynagrodzenie.

Wskazać jednak należy, że w obrocie gospodarczym występują różnego rodzaju umowy, określane częstokroć mianem umów ramowych, które określają warunki udzielania i realizacji zamówień, w tym również ich termin, lecz nie kreują zobowiązania do spełnienia świadczeń o określonej wartości (nie określają minimalnych obrotów). W przypadku takich umów jednorazowa wartość transakcji odnosi się do wartości poszczególnych zamówień.

(...) Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego należy stwierdzić, że o ile w istocie (...) Wnioskodawca nie zawarł z kontrahentem umowy (...), to każdy zakup dokonywany przez Wnioskodawcę należy traktować jako odrębną umowę. W związku z powyższym wartość poszczególnych zakupów dokonywanych przez Wnioskodawcę nie podlega sumowaniu w ramach działalności Spółki, a w konsekwencji jednorazową wartość transakcji stanowi wartość wynikająca odrębnie z każdego składanego odrębnie zamówienia, czy też dokonywanego odrębnie zakupu (podkreśl. red.). Zatem za nieprawidłowe należało uznać stanowisko Wnioskodawcy, iż w sytuacji gdy nie ma on zawartej umowy z kontrahentem wartość faktur gotówkowych płatnych na rzecz tego kontrahenta będzie sumowana i traktowana jako jednorazowa transakcja. Jak wskazano powyżej należy odróżnić sytuację, gdy przedsiębiorcy zawierają określoną umowę np. umowę o współpracy, w ramach której dokonują określonych zakupów i w której zostaje określona minimalna wartość obrotu do zrealizowania w okresie rozliczeniowym, od sytuacji w której znajduje się Wnioskodawca - gdy jak wskazano we wniosku żadna umowa nie została zawarta i nie jest on zobowiązany do dokonania zakupu o określonej wartości. (...)"

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 czerwca 2017 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.7.2017.2.AT)

* * *

"(...) Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży hurtowej odpadów i złomu. Skupuje złom od osób fizycznych oraz mniejszych podmiotów gospodarczych i następnie odsprzedaje większym podmiotom zajmującym się jego przetworzeniem. Wnioskodawca współpracuje z dużą ilością drobnych przedsiębiorców, przy czym nie ma z nimi podpisanych umów o współpracy na dostarczanie konkretnych ilości złomu. Ilość złomu dostarczanego do Jego firmy zależy od ceny jaką oferuje za złom i od ilości złomu jaką dysponują podmioty, z którymi współpracuje. Częstotliwość dostaw złomu od jednego dostawcy jest różna, od kilku mniejszych dostaw na dzień lub kilku na miesiąc. Każda dostawa złomu od podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą dokumentowana jest osobnym rachunkiem lub fakturą. Przykładowo: dostawca A, prowadzący działalność gospodarczą dostarczył Wnioskodawcy złom stalowy o wartości 4.000 zł o godzinie 8:00 rano, co zostało udokumentowane fakturą, następnie o godzinie 14:00 dostarczył kolejny złom stalowy o wartości 12.000 zł, dostawa popołudniowa została udokumentowana odrębną fakturą i jest traktowana jako oddzielna transakcja.

(...) stwierdzić należy, że w przypadku zakupu złomu kilkakrotnie w jednym dniu od tego samego dostawcy prowadzącego działalność gospodarczą - gdy nie zostało to wcześniej uzgodnione między stronami, a jednocześnie Wnioskodawcy nie łączy z tym dostawcą umowa o współpracy - każda dostawa złomu traktowana może być jako odrębna transakcja (podkreśl. red.). Jeżeli należność wynikająca z pojedynczej faktury dokumentującej dostawę złomu nie przekroczyła wartości 15.000 zł, to mimo uregulowania jej w formie gotówkowej, z pominięciem rachunku bankowego, Wnioskodawca ma prawo zaliczyć wydatki udokumentowane taką fakturą do kosztów uzyskania przychodów, na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takiej sytuacji nie będzie miało do Wnioskodawcy zastosowania wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 22p ww. ustawy. Odrębne transakcje nie podlegają bowiem sumowaniu. (...)"

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 października 2017 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.301.2017.1.AG)

* * *

"(...) Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą (...) - posiada kilka sklepów piekarniczych i rozlicza podatek dochodowy od osób fizycznych w formie podatku liniowego - 19% (prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów). Rozrachunki z dostawcą są regulowane na podstawie faktur VAT. Wnioskodawczyni nie podpisywała umów z dostawcą. Dostawy są realizowane według zamówień składanych w dzień poprzedni. Dostawca wystawia faktury raz w tygodniu na każdy sklep osobno. Każda faktura stanowi odrębną transakcję dla jednego sklepu. Faktury na poszczególne sklepy nie przekraczają kwoty 15.000 zł. Łączna kwota wszystkich faktur przekracza kwotę limitu transakcji gotówkowych, tj. 15.000 zł.

(...) W sytuacji, w której Wnioskodawczyni - nie zawierając wcześniej umowy handlowej z dostawcą (kontrahentem) - będzie kupowała towary, a każda z faktur dokumentujących pojedynczą (osobną, odrębną) transakcję nie przekroczy wartości 15.000 zł, wówczas nie znajdzie zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 22p ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (podkreśl. red.).

Mając na uwadze powyższe, w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawczyni może dokonywać płatności za pomocą gotówki z zachowaniem możliwości zaliczenia wydatków w koszty uzyskania przychodów, jeżeli poszczególna transakcja nie przekracza 15.000 zł. (...)"

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 grudnia 2017 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.390.2017.1.MM)