Definicje pojęć "transakcja" i "jednorazowa wartość transakcji"

Obszerne wyjaśnienie pojęć "transakcja" i "jednorazowa wartość transakcji" zawiera odpowiedź na interpelację poselską (nr 9279) podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów z 8 lutego 2017 r., nr DD6.054.5.2017.

Zgodnie z powyższym wyjaśnieniem, przez transakcję i jednorazową wartość transakcji należy rozumieć:

"(...) taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność. Wskazany wcześniej przepis nie określa, co może stanowić przedmiot transakcji (umowy), natomiast można przyjąć, iż może nim być w szczególności nabycie towaru lub usługi. O przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów (transakcji) decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. Trzeba przy tym podkreślić, że art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie wprowadza czasowego ograniczenia okresu sumowania wielu płatności, składających się na pojedynczą transakcję. Może się zatem okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane). W konsekwencji, jednorazowa wartość transakcji oznacza ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami. Przymiot jednorazowości nie odnosi się do liczby płatności, lecz odzwierciedla wymóg powiązania poszczególnych świadczeń w ramach jednego stosunku umownego. (...)"

W przypadku umów o stałe świadczenie usług, zawartych na czas nieokreślony, wyjaśniono, że:

"(...) jeżeli całkowita wartość transakcji nie wynika wprost z treści umowy, lecz zależy od czasu jej trwania - co dotyczyć może między innymi umów o stałe świadczenie usług zawartych na czas nieokreślony - wówczas należałoby przyjąć, że pojęcie jednorazowej wartości transakcji odnosi się do poszczególnych okresów rozliczeniowych, za które przysługuje wynagrodzenie. (...)"

UWAGA! Obecnie zdarzają się stanowiska odmienne - piszemy o tym w rozdz. II ppkt 1.2. tego dodatku.

Odnośnie umowy leasingu MF wyjaśniło:

"(...) W przypadku (...) umowy leasingu - obejmującej zobowiązanie korzystającego do zapłaty finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenia pieniężnego, równego co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego (art. 7091 Kodeksu cywilnego) - wynagrodzenie finansującego jest płatne co do zasady okresowo, zgodnie z harmonogramem określonym w umowie, jednakże poszczególne płatności składają się na całkowite zobowiązanie korzystającego, które może przekraczać kwotę stanowiącą równowartość 15.000 zł. Dla oceny przestrzegania obowiązku, o którym mowa w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, decydująca powinna być zatem w przypadku umowy leasingu suma wierzytelności przysługujących finansującemu. (...)"

W kwestii dostaw realizowanych etapami MF stwierdziło, iż:

"(...) w przypadku objęcia jedną fakturą świadczeń spełnionych w wykonaniu kilku umów (np. sprzedaży, dostawy) należy przyznać prymat woli stron. Wartość kilku wycenionych odrębnie pozycji na jednej fakturze składa się na jednorazową wartość transakcji w rozumieniu art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wyłącznie wówczas, gdy stanowią one przedmiot jednej umowy (transakcji). Inaczej byłoby w przypadku ujęcia w jednej fakturze towarów dostarczanych etapami w ramach umowy dostawy, w której dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny (art. 605 Kodeksu cywilnego). (...)

Jeżeli umowa określa harmonogram realizacji dostawy, wówczas jednorazową wartość transakcji stanowi suma wierzytelności z tytułu dostawy, a nie należności z tytułu realizacji poszczególnych etapów. (...)"

Co do rozumienia poszczególnych pojęć w przypadku innych umów, wyjaśniono:

"(...) w obrocie gospodarczym występują różnego rodzaju umowy określane częstokroć mianem umów ramowych, które określają warunki udzielania i realizacji zamówień, w tym również ich termin, lecz nie kreują zobowiązania do spełnienia świadczeń o określonej wartości (nie określają minimalnych obrotów). W przypadku takich umów jednorazowa wartość transakcji odnosiłaby się do wartości poszczególnych zamówień. (...)"