Prawo do odliczenia VAT

Kwestia odliczania VAT od wydatków na samochody wynajmowane (odpłatnie) pracownikom w praktyce nie jest unormowana. Istnieją bowiem spory, jak traktować jazdy prywatne pracowników wykonywane firmowym pojazdem, za które są oni obciążani. Czy można uznać, że taki pojazd jest wykorzystywany wyłącznie do celów firmowych (w tym m.in. do świadczenia usługi najmu na rzecz pracownika) i od wydatków na taki pojazd można odliczać 100% kwoty VAT? Niestety, organy podatkowe uznają, że nie jest to możliwe.

Stanowisko organów podatkowych

Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych dotyczących omawianej kwestii przypominają, że pełne odliczenie VAT od wydatków na pojazdy samochodowe (m.in. samochody osobowe) jest możliwe tylko w przypadku wykorzystywania ich do działalności gospodarczej. Sposób wykorzystywania samochodu musi natomiast być rozpatrywany w kategoriach obiektywnych. W przypadku wynajmu samochodu pracownikowi podatnik - zdaniem organów podatkowych - nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania użycia samochodu do celów prywatnych w czasie, w którym miałby on służyć działalności gospodarczej. Dlatego też pełne odliczanie VAT od wydatków na taki samochód nie jest możliwe.

UWAGA! Organy podatkowe uważają, że jeżeli samochody służbowe są wykorzystywane przez pracowników zarówno do celów służbowych, jak i prywatnych (odpłatnie), to nie można stworzyć jasnych i przejrzystych zasad, z których wynikałby brak możliwości użycia samochodów do celów prywatnych w czasie wykorzystywania ich do wykonywania obowiązków służbowych. Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacjach indywidualnych z: 24 października 2016 r., nr ILPP1-2/4512-1-42/16-3/AW, 4 stycznia 2016 r., nr ILPP1/4512-1-760/15-4/NS i 12 stycznia 2015 r., nr ILPP2/443-992/14-6/EN, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 1 sierpnia 2014 r., nr IPPP1/443-456/14-5/EK i z 7 października 2014 r., nr IPPP2/443-631/14-4/DG.

Stanowisko WSA

Nieco łagodniejsze stanowisko w sprawie odliczania VAT od wydatków na pojazdy oddawane w najem pracownikom prezentują sądy administracyjne I instancji (por. np. wyroki: WSA w Poznaniu z 26 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Po 954/16 czy WSA w Warszawie w wyroku z 22 września 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 2346/1 - orzeczenia nieprawomocne).

Sądy I instancji (WSA) zazwyczaj wskazują, że w przypadku samochodów oddawanych do używania pracownikom praktycznie nigdy nie da się wyeliminować ryzyka, że w czasie, gdy samochód ma być wykorzystywany do celów firmowych, zostanie on wykorzystany do celów prywatnych pracownika. Podatnik powinien jednak zachować prawo do pełnego odliczenia, jeżeli stworzył takie mechanizmy i wprowadził zasady, które dadzą maksymalną gwarancję wykorzystania samochodów wyłącznie do działalności gospodarczej. Wystarczające powinno być tu sporządzenie umów określających warunki, zasady i opłaty dotyczące korzystania przez pracowników z samochodów, nałożenie na pracowników obowiązku dokonywania wpisów w ewidencji przebiegu pojazdów i monitorowanie przez podatnika ilości zużywanego paliwa.

Stanowisko NSA

Niestety, NSA w wyroku z 11 kwietnia 2017 r., sygn. akt I FSK 1721/15, potwierdził niekorzystne stanowisko organów podatkowych w omawianej kwestii. W tym wyroku sąd odniósł się do sytuacji, gdy podatnik nie trudnił się wynajmem samochodów dla podmiotów trzecich - pojazdy wynajmował wyłącznie pracownikom. Sąd uznał, że w tej sytuacji przekazanie samochodów firmowych do użytku pracowników nie jest działalnością gospodarczą podatnika. Dlatego też ich udostępnienie pracownikom - również odpłatne - wyklucza prawo do pełnego odliczania VAT od wydatków z nimi związanych. NSA wskazał również, że rozszerzenie działalności gospodarczej o wynajem samochodów wyłącznie dla pracowników nosi znamiona nadużycia prawa.

Wyrok ten opisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 24 z 20.08.2017 r. na str. 5-7

Podobne stanowisko zaprezentował również NSA w wyrokach z 10 maja 2017 r., sygn. akt I FSK 1556/15 i z 12 lipca 2017 r., sygn. akt I FSK 1987/15. W tym ostatnim wyroku czytamy:

"(...) ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wynika, że deklarując prowadzenie działalności gospodarczej, polegającej na wynajmie samochodów, skarżąca ograniczyła ją wyłącznie do swoich pracowników. Nie wskazuje to na otwarcie przez Spółkę nowego rodzaju działalności gospodarczej, podjętej w celu osiągnięcia zysku i skierowanej do każdego potencjalnego klienta, ale na podjęcie działań mających na celu wyłącznie osiągnięcie korzyści podatkowych poprzez uzyskanie prawa do pełnego odliczenia podatku naliczonego. Takie działania noszą znamiona nadużycia prawa, ponieważ polegają na próbie utożsamienia warunku wykluczającego pełne odliczenie, jakim jest użycie pojazdów do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, z warunkiem jego uzyskania, czyli wykorzystaniem pojazdów wyłącznie do działalności gospodarczej. Jest to działanie sprzeczne z celem, jakiemu służy regulacja zawarta w art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a) w związku z ust. 4 u.p.t.u.

Warto tu zauważyć, że forsując wcześniej przedstawione stanowisko i uznając, że w przedstawionym stanie faktycznym sprawy ma prawo do odliczenia w całości podatku naliczonego z tytułu wydatków, o których mowa w art. 86a ust. 1 i 2 u.p.t.u., Spółka nie wzięła pod uwagę, że w świetle art. 8 ust. 2 i 5 u.p.t.u., użycie pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu ich nabycia, jest świadczeniem nieodpłatnym.

Konkludując, zgodzić się należy ze skarżącym organem, że w przedstawionym stanie faktycznym skarżąca nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od poniesionych przez nią wydatków "samochodowych" w wysokości 100% (podkreśl. red.). (...)"