Wykup przez przedsiębiorcę leasingowanego samochodu

Osoba fizyczna na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej korzysta z samochodu osobowego na podstawie umowy leasingu operacyjnego. Umowa ta przewiduje możliwość wykupu samochodu do majątku prywatnego podatnika. Czy korzystając z tej opcji, podatnik będzie obowiązany wprowadzić samochód do majątku firmy? Jeśli tak, to czy można uznać ten samochód za składnik wyposażenia przy założeniu, że będzie używany krócej niż rok? Zaznaczam, że podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Jeżeli samochód osobowy po zakończeniu umowy leasingu został wykupiony do celów prywatnych, to nie ma potrzeby wprowadzania go do majątku przedsiębiorstwa. Więcej szczegółów w dalszej części opracowania.

W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą możemy mieć do czynienia z majątkiem prywatnym tej osoby oraz z majątkiem przedsiębiorstwa. Wydzielenie w sposób wyraźny majątku przedsiębiorstwa przeznaczonego dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, leży w gestii podatnika. Przepisy podatkowe nie formułują w tym zakresie żadnych nakazów.

Z pytania wynika, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnik zawarł umowę leasingu operacyjnego samochodu osobowego, która dopuszcza możliwość wykupu. Gdy podatnik skorzysta z tej opcji, nabyty samochód osobowy może przeznaczyć na potrzeby osobiste.

Samochód jako składnik majątku prywatnego zasadniczo służy zaspokojeniu osobistych potrzeb. W praktyce jednak jest on dość często wykorzystywany również na potrzeby prowadzonej działalności. Taki stan rzeczy uwzględnia art. 23 ust. 1 pkt 46 updof. Z powołanego przepisu wynika, że kosztami uzyskania przychodu z działalności gospodarczej są wydatki związane z używaniem niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych samochodu osobowego na potrzeby tej działalności, rozliczane do wysokości limitu tzw. kilometrówki, czyli kwoty wynikającej z pomnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu oraz stawki za 1 km przebiegu, określonej w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra. W celu ustalenia faktycznego przebiegu samochodu podatnik jest obowiązany do prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu.

Jeżeli podatnik po zakończeniu umowy leasingu zamierza wykorzystywać samochód osobowy w działalności gospodarczej, to uzasadnione wydaje się wykupienie go do majątku przedsiębiorstwa. Wówczas kosztem podatkowym będą zarówno pełne koszty z tytułu używania tego samochodu do celów działalności (bez konieczności prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu), jak również koszty jego nabycia. Trzeba dodać, że koszty nabycia będą podlegały ujęciu do kosztów podatkowych:

• poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej samochodu, jeżeli zostanie uznany za środek trwały w rozumieniu art. 22a ust. 1 updof, lub
   
• bezpośrednio w całej wysokości, gdy samochód będzie stanowił składnik wyposażenia.

U podatnika prowadzącego podatkową księgę za wyposażenie uważa się rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, niezaliczone, zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym, do środków trwałych.

Wymaga podkreślenia, że o uznaniu składnika majątku za środek trwały lub wyposażenie decydują określone ustawowo kryteria. Jednym z kryteriów warunkujących zaliczenie składnika majątku do środków trwałych jest okres jego używania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, który powinien być dłuższy niż rok.

Odnosząc to do sytuacji przedstawionej w pytaniu, należy stwierdzić, że jeżeli po wykupieniu samochodu z leasingu podatnik wprowadzi go do majątku przedsiębiorstwa, zakładając przy tym, że będzie on używany krócej niż rok, to samochód ten powinien zostać uznany za składnik wyposażenia, a nie za środek trwały. Warto przy tym nadmienić, że istotna podatkowo może okazać się przyczyna tak krótkiego okresu użytkowania samochodu w firmie. Jeżeli bowiem samochód zostanie przesunięty do majątku osobistego podatnika, konieczne może być skorygowanie kosztów podatkowych poprzez ich zmniejszenie o koszty nabycia samochodu. Stosownie bowiem do art. 23 ust. 1 pkt 49 updof, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków poniesionych na zakup zużywających się stopniowo rzeczowych składników majątku przedsiębiorstwa, niezaliczanych zgodnie z odrębnymi przepisami do środków trwałych - w przypadku stwierdzenia, że składniki te nie są wykorzystywane dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą celom osobistym podatnika, pracowników lub innych osób, albo bez uzasadnienia znajdują się poza siedzibą przedsiębiorstwa.

Przypominany, że Ministerstwo Finansów w odpowiedzi nadesłanej 27 sierpnia 2012 r. na pytanie naszego Wydawnictwa uznało, że w świetle powołanego przepisu wycofanie samochodu osobowego z działalności gospodarczej przed upływem roku od przyjęcia do używania i przekazanie go na cele osobiste, każdorazowo powoduje konieczność zmniejszenia kosztów firmowych o wydatki poniesione na jego nabycie. To stanowisko podzielają również sądy administracyjne (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 10 października 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 1673/14).